طرح بیمه پایه بازنشستگی فراگیر در سه گام

پوشش بیمه اجتماعی پایه برای آحاد جامعه که دارای شغل، فعالیت، کسب و کار، توان مالی یا درآمد مزدی و غیرمزدی هستند اجباری است و دولت مکلف است این پوشش پایه فراگیر را برقرار سازد و رانندگان حمل و نقل پلتفرمی نیز از این قاعده مستثنی نیستند

علی حیدری (مشاور عالی مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی)

چندی است که بخاطر طرح بیمه رانندگان حمل ونقل پلتفرمی، مباحثاتی مطرح است و برخی افراد و رسانه ها که از پشت پرده توسط برخی سودجویان و سودا گران پلتفرمی تجهیز و تحریک شده اند، در مخالفت با پوشش بیمه اجتماعی این قبیل افراد سخن می گویند، این درحالی است که به موجب اصول ۳، ۲۹ و ۴۳ قانون اساسی پوشش بیمه پایه فراگیر برای آحاد جامعه امری لازم و ضروری است و براساس جزء ۳ بند ۵ سیاست های کلی تامین اجتماعی که اشعار می دارد «امور بیمه پایه برای آحاد جامعه متناسب با وضع آنان از محل حق بیمه سهم بیمه‌شدگان، کارفرمایان و دولت» همه افراد جامعه باید از این پوشش بیمه پایه برخوردار باشند، یعنی اصل بر بیمه شدن همه است؛ فقط به تناسب وضعیت افراد نحوه تسهیم و تقسیم حق بیمه میان بیمه شده (کارپذیر در رویکرد پلتفرمی و مجازی) و کارفرما (کارسپار در رویکرد پلتفرمی و مجازی) و دولت تغییر می کند .

درگام اول طرح که فاقد بارمالی برای دولت است، ابتدا نیازمندیابی فعال، جانمایی افراد در لایه ها و سطوح نظام چندلایه تامین اجتماعی، شناسایی افراد فاقد پوشش و نیازسنجی پوشش های متناسب، برآورد بارمالی و پیشنهاد راه های تامین مالی برای تحقق پوشش فراگیر صورت می گیرد و پیش نویس حکم قانونی مربوطه بدین شرح است:

«دولت مکلف است حداکثر ظرف مدت شش ماه از ابلاغ این قانون به منظور زمینه سازی لازم جهت تحقق سیاستهای کلی تامین اجتماعی اقدامات زیر را به انجام رسانده و گزارش پیشرفت کار و نتایج حاصله را هر سه ماه یکبار به کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ارائه نماید:

الف – طراحی نظام فراگیر، جامع و چندلایه تامین اجتماعی مشتمل بر لایه بندی پوشش ها و خدمات (امدادی، حمایتی و بیمه ای) و سطح بندی پوشش های لایه بیمه اجتماعی (پایه و مازاد و مکمل) و تعیین بسته خدمت هریک از لایه ها و سطوح موصوف و شرایط احراز لازم برای برخورداری

ب – تکمیل و تمیم سامانه، پایگاه اطلاعات و پنجره واحد خدمات و پرونده الکترونیک رفاه و تامین اجتماعی مشتمل بر کد ملی (افراد و خانواده ها)، کد پستی (محل سکونت، نگهداری و مراقبت) و کد فعالیت (نشانگر حالات مختلف شغلی، فعالیت و کسب و کار، نحوه تامین معیشت، نوع و میزان درآمد و توان مالی غیرمزدی) براساس اطلاعات ثبتی مبنا اقدام و از طریق آزمون وسع و بررسی های میدانی و عملیاتی، غربالگری اجتماعی و نیازمندیابی فعال، نسبت به شناسایی و احصاء اقشار ضعیف جامعه و طبقه بندی آنها در قالب افراد و خانواده های قابل توانمندسازی (که بایستی مبتنی برمشارکت فرد، کارفرما یا کارسپار و دولت تحت پوشش بیمه اجتماعی پایه قرار گیرند) و غیر قابل توانمندسازی دائم و موقت (که نیازمند امداد اجتماعی، مشاوره و مددکاری اجتماعی، توان بخشی، توانمند سازی و بازاجتماعی سازی برای بازگشت به محیط خانواده، کار و جامعه هستند)

پ– تعیین مصادیق همپوشانی و برخورداری های من غیرحق (تبعیض های ناروا در بهره مندی از منابع عمومی) و نیز کم پوشانی ها (خلاء پوشش وعدم دسترسی عادلانه افراد به خدمات و پوشش ها) و جانمایی تمامی افراد و خانوارها در هر یک از لایه‌ها و سطوح، متناسب با نیاز واقعی آنها و تعیین میزان مشارکت دولت، فرد، کارفرما و یا کارسپار مربوطه و ظرفیت های مردمی

ت– تقویم و برآورد بارمالی لازم برای تحقق فراگیری لایه های امدادی، حمایتی و سطح پایه لایه بیمه ای، تعیین راهکارهای قابل طرح و امکانسنجی برای تامین بار مالی لازم و ارائه پیشنهاد به مجلس شورای اسلامی جهت تصویب ویا لحاظ در بودجه های سنواتی»

در گام دوم طرح، تمامی ایرانیان توانمند اعم از شهری و روستایی و عشایری و اتباع خارجی مجاز شاغل یا مقیم در ایران مکلف به اخذ پوشش بیمه پایه بازنشستگی به صورت اجباری و شبه اجباری می شوند و تا اینجای کار  بار مالی برای دولت به وجود نمی آید و پیش نویس حکم قانونی مربوطه بدین شرح است:

«اخذ پوشش بیمه پایه بازنشستگی برای کلیه افراد ایرانی که در گروه سنی ۱۸ تا ۵۰  سال قرار داشته و فاقد پوشش بیمه بازنشستگی بوده و بر اساس ارزیابی آزمون وسع دارای تمکن و توان مالی و درآمدی لازم می باشند، اجباری بوده و این افراد مکلفند با کل پرداخت حق بیمه متعلقه و در حداقل شرایط در مناطق شهری بر مبنای حداقل دستمزد مصوب شهری و در مناطق روستایی و عشایری بر مبنای  پائین ترین سطح بیمه پردازی مربوطه، به ترتیب در شهرها و مناطق روستایی و عشایری خود را نزد سازمان تامین اجتماعی یا صندوق بیمه اجتماعی کشاروزان، روستائیان و عشایر بیمه نمایند. با گذشت سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، برخورداری از هرگونه خدمات دولتی و عمومی نظیر گواهینامه رانندگی، گذرنامه، دریافت تسهیلات بانکی (به استثنای تسهیلات قرض الحسنه، ازدواج و مسکن)، دریافت مجوز کسب وکار و پروانه فعالیت، اخذ مجوزات و امتیازات و انشعابات، مخابراتی و اینترنتی خواهد بود

تبصره ۱- مشمولین قوانین کار و تامین اجتماعی و مشمولین قوانین و مقررات خاص استخدامی نظیر نیروهای مسلح از شمول این حکم مستثنی بوده و تابع موازین مربوطه می باشند

تبصره ۲ – اتباع خارجی مجاز مقیم ویا شاغل درایران مشمول بیمه اجباری موضوع این حکم بوده و بایستی خود را نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه نموده و کل حق بیمه متعلقه را پرداخت نمایند و با گذشت سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون ، دریافت مجوز اقامت یا اشتغال اتباع خارجی  مستلزم دارا بودن پوشش بیمه ای مزبور خواهد بود

تبصره ۳ – آئین نامه اجرایی مربوط به این حکم حداکثر سه ماه پس از تصویب قانون توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری دستگاه های اجرای ذیربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید

پس از تحقق کامل گام های اول و دوم طرح و در گام سوم و نهایی آن، تمامی سرپرستان خانوار و افراد گروه سنی ۱۸ تا ۵۰ سال که در گام اول طرح به عنوان اقشار نیازمند قابل توانمندسازی شناسایی شده اند با کمک و مساعدت دولت در قالب اعطای یارانه بیمه ای (براساس ارزیابی آزمون وسع و برای مدتی معین تا زمان توانمندشدن)تحت پوشش بیمه پایه بازنشستگی قرار می گیرند و منابع مورد نیاز برای تامین مالی تعهدی و بین النسلی مربوط به مشمولین این گام، از طریق لحاظ در بودجه های سنواتی و تخصیص اعتبار و پرداخت نقدی و یا از محل واگذاری میدان های نفت و گاز یا پهنه های معدنی مس و طلا یا پروژه های اقتصادی با اعطای «ضمانت حاکمیتی» و یا واگذاری اموال و دارائی های مازاد بر نیاز دولت در اختیار سازمان تامین اجتماعی قرار می گیرد، به نحوی که عایدات حاصل از سرمایه گذاری های فوق، پاسخگوی تعهدات بلند مدت آتی آنها جهت برقراری پوشش های بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت (بازماندگان) برقراری باشد.

مخلص کلام اینکه پوشش بیمه اجتماعی پایه برای آحاد جامعه که دارای شغل، فعالیت، کسب و کار، توان مالی یا درآمد مزدی و غیرمزدی هستند اجباری بوده و دولت مکلف است از طریق اجباری یا شبه اجباری سازی اخذ پوشش بیمه ای برای افراد توانمند و از طریق اعطای یارانه بیمه ای به افراد نیازمند قابل توانمندسازی براساس ارزیابی آزمون وسع، این پوشش پایه فراگیر را برقرار سازد و رانندگان حمل و نقل پلتفرمی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.tamin24