گفتوگوی تلفنی اختصاصی موج نو نیوزبا دکترحسن کریم زاده:بحران کیفیت داروها و آسیب شناسی صنعت تولید محصولات سلامت محور
در گفتوگوی تلفنی اختصاصی خبرنگارموج نو نیوز محمدرضا محمدی (یاشار) با دکتر حسن کریم زاده رییس انجمن داروسازان صنعتی ایران، ایشان ضمن اشاره به وضعیت نگران کننده صنعت دارویی کشور به بررسی ریشه های بحران کیفیت داروها و مغایرت های قانونی در ساختار نظارتی سازمان غذا و دارو پرداخت
پرسش: دکتر کریم زاده لطفا بفرمایید سازمان غذا و دارو چه نقشی در نظارت و تدوین مقررات مربوط به محصولات سلامت محور دارد
پاسخ : سازمان غذا و دارو متولی اصلی تدوین مقررات و نظارت بر محصولات سلامت محور از جمله غذا، تنقلات، فرآورده های دارویی، مکملها، محصولات آرایشی و بهداشتی و ملزومات مربوطه است این محصولات جزو نیازهای اولیه انسان محسوب می شوند و به قول معروف از نان شب واجب ترند
پرسش: از نگاه جامعه شناختی و مدیریتی جایگاه این سازمان در ساختار نظارتی کشور چگونه است
پاسخ : همان طور که ماکس وبر، جامعه شناس و بنیانگذار نظریه بوروکراسی گفته نقش سازمان های رگولاتور در جامعه مانند نقش پلیس در چهارراه است اگر نباشند یا درست عمل نکنند، نظم به هم میریزد، تصادف و خسارت، اجتناب ناپذیر میشود به تعبیر آرتور میلیسپو، نبود نظارت منطقی میتواند خسارتی همسنگ با زلزله یا سیل به کل جامعه وارد کند بنابراین عملکرد سازمان غذا و دارو در حوزه نظارت بسیار حیاتی است
پرسش: شما به آیین نامهای از سازمان غذا و دارو اشاره داشتید که با برخی قوانین تناقض دارد در این باره توضیح میدهید
پاسخ : بله آیین نامهای در دولت های پیشین تدوین شده که با ماده چهارده قانون مسئولیت مدنی و قوانین وزارت کار در تضاد است سازمان در این آیین نامه وظایف را مطابق استانداردهای جهانی تعیین کرده اما وظیفه سنگین نظارت را به افراد حقیقی به نام مسئول فنی برون سپاری کرده است نکته شگفت انگیز اینکه با وجود حجم زیاد وظایف، هیچ اختیاری برای این مسئولان فنی در آیین نامه تعریف نشده است
پرسش: این مسئله چه پیامدی برای ساختار مدیریتی کارخانهها دارد
پاسخ : در چنین شرایطی مسئول فنی عملا نمیتواند قانون را اعمال کند این موضوع جایگاه مدیر کنترل کیفیت، مدیر تولید و حتی مدیر تحقیق و توسعه را نیز تضعیف میکند مطابق ماده چهارده قانون مسئولیت مدنی، مسئولیت خسارت ها باید میان افراد بر اساس اختیاراتشان تقسیم شود اما چون همه مدیران زیر نظر کارفرما هستند و اختیار حقوق، پاداش، عزل و نصب و امکانات و تسهیلات فرایند تولید به طور کامل در اختیار کارفرماست از لحاظ منطقی، مسئول اصلی کیفیت خوب یا بد محصول نیز کارفرماست
پرسش: آیا این تعارض با قوانین وزارت کار نیز ارتباط دارد
پاسخ : دقیقا براساس قوانین وزارت کار، مدیران و کارکنان زیرمجموعه مدیرعامل در حکم کارگر محسوب می شوند و موظف به اجرای دستورات کارفرما هستند در صورت سرپیچی نیز ممکن است اخراج شوند همین تناقض باعث شده مسئولان فنی در اجرای وظایف نظارتی خود سردرگم بمانند این مسئله می تواند سلامت مردم و حتی امنیت اجتماعی را تهدید کند
پرسش: شما به حذف تدریجی داروسازان از صنعت اشاره داشتید این موضوع چگونه اتفاق افتاد.
پاسخ : متاسفانه در سال های اخیر، الزام به حضور داروسازان در بخش های تولید، کنترل کیفیت ،تضمین کیفیت و تحقیق و توسعه که پیشتر در آیین نامه سازمان غذا و دارو وجود داشت به صورت چراغ خاموش حذف شده است نتیجه این روند، داروساز زدایی از صنعت دارویی است اکنون در صنایع دارویی دامی، شوینده ها و فرآورده های آرایشی و بهداشتی نیز داروسازان تقریبا حذف شدهاند اگر این مسیر ادامه یابد شاید روزی وزارت بهداشت به این نتیجه برسد که حضور پزشکان هم در بیمارستانها ضروری نیست.
پرسش: پیامدهای این سیاستها در عمل چه بوده است.
پاسخ : در سال های اخیر تعداد داروهای بی کیفیتی که از سطح کشور جمع آوری شدهاند به میزان سرسامآوری افزایش یافته، بسیاری از داروسازان باتجربه، از پذیرش سمتهای مسئولیت فنی یا مدیریتی در کارخانهها خودداری کرده و به کار در داروخانهها یا خانه نشینی روی آورده اند مهاجرت گسترده داروسازان به کشورهای دیگر نیز هدیهای ناخواسته اما گرانبها به کشورهای غربی بوده است. علم داروسازی صنعتی در کشور پیشرفتی نخواهد داشت و با سیاست های سنت گرایانه دولت در حوزه دارو و درمان بیم آن میرود که دوباره به عصر حجر داروسازی بازگردیم از همه دردناکتر اینکه داروسازان جوان به تبلیغ محصولات آرایشی در شبکه های اجتماعی روی آوردهاند
پرسش: آیا اصلاح این وضعیت نیازمند بازنگری آییننامه سازمان غذا و دارو است
پاسخ : بله مطابق ماده یازده قانون مدنی اگر خسارتی ناشی از نبود تسهیلات یا اختیارات باشد مسئول فنی که اختیار لازم را ندارد نباید مجازات شود اما در عمل دیواری کوتاه تر از داروساز پیدا نمیکنند و او را مقصر جلوه می دهند این بی عدالتی ها باید اصلاح شود. بقول شاعر:
بخشای بر آن مرغ که خونش گه بسمل برخاک بریزند و تپیدن نگذارند
پرسش: انجمن داروسازان صنعتی ایران برای حل این بحران چه اقداماتی انجام داده است
پاسخ : ما جلسات متعددی با مسئولان سازمان غذا و دارو داشتهایم و پیشنهادهای اصلاحی مشخصی ارائه دادهایم امیدواریم با مدیریت تیم جدید سازمان آییننامهها مورد بازبینی قرار گیرند و این مشکلات به صورت ریشهای برطرف شود. اعضای انجمن نیز داوطلبانه آماده همکاری و ارائه راه حلهای عملی هستند.
خبرنگار: سخن پایانی شما
دکتر کریم زاده : صنعت داروی کشور در خطر است و اگر به جای تمرکز بر سرمایه انسانی و اجتماعی، صرفا به ساخت ساختمانها و تجهیزات بپردازیم، نتیجهای جز افتتاح ظاهری نخواهیم داشت.
امید است با اصلاح سیاستها و بازگشت داروسازان به جایگاه واقعیشان بتوانیم آینده سلامت کشور را نجات دهیم
