چگونه می توانیم جامعه خود را به ( آرمانی ) تبدیل کنیم

علی محمدی -مدیر مسول :امام علی(علیه السلام) در عهد نامه مالک اشتر (نامه ۵۳ نهج البلاغه) مى فرماید: (این دستورى است که بنده خدا على امیرمؤمنان به مالک بن حارث اشتر در فرمانى که براى او صادر کرده بیان نموده، در آن هنگام که زمامدارى مصر را به او سپرد تا حقوق بیت المال در آن سرزمین را جمع آورى کند و با دشمنان آنجا پیکار نماید، به اصلاح اهل آن همت گمارد و به عمران و آبادى شهرها و روستاهاى آن بپردازد) در این فرمان امام(علیه السلام) نخست خود را بنده خدا مى شمارد تا روشن سازد که زمامدارى مؤمنان نیز در سایه عبودیت پروردگار است نه براى خودکامگى. آن گاه اهداف چهارگانه اى براى این مأموریت بیان مى کند:
نخستین هدف : به امور اقتصادى و مالى اشاره کرده که از آن، تعبیر به خراج شده است. واژه خراج به معناى مالیات سرزمین هایى است که در جنگ ها به دست مسلمانان فتح مى شد؛ لکن در اینجا مفهوم گسترده ترى دارد و تمام امور مالى مربوط به دولت اسلامى را فرا مى گیرد؛ اعم از خراج، زکات، جزیه، خمس و امثال آن.
دومین هدف : نیروى نظامى و دفاعى کشور اسلام و آمادگى آنها براى دفع هجوم دشمنان اشاره مى کند؛ زیرا تا نیروى نظامى و دفاعى کشور سامان نپذیرد امنیّت در داخل حاصل نمى شود و مردم با فکر آسوده به دنبال کارهاى خود نمى روند.
سومین هدف : هدف به اصلاح امور اجتماعى و فرهنگى اشاره مى کند از جمله ایجاد انگیزه براى کارهاى خیر و از بین بردن سرچشمه هاى مفاسد اخلاقى و برقرار ساختن امنیّت شغلى و تأمین حقوق همگان و نظام بخشیدن به امور قضایى؛
نظر ایشان تاکید بر اصلاح تمام امور معنوى و مادى را در بر مى گیرد. بعضى از تعبیرات امام(علیه السلام) در همین نامه نشان مى دهد که نظر آن حضرت در اینجا گسترده است و همه مسائل اخلاقى را نیز شامل مى شود
چهارمین هدف: سخن از عمران و آبادى بلاد به میان مى آورد که شامل سامان بخشیدن به همه امور کشاورزى، صنعتى، تجارت و بازرگانى مى شود؛ گرچه در این نامه تنها به مسأله صنعت و تجارت و کسب و کار اشاره شده و سخنى از کشاورزى به میان نیامده است؛ ولى با توجّه به اینکه مصر یک کشور کشاورزى بوده و مردم به این امر اهتمام فراوان داشتند گویا امام(علیه السلام) نیاز به ذکر آن ندیده است و اشاره به کمبودهاى صنعتى و تجارى فرموده است و به هنگامى که سخن از گرفتن خراج مى کند به مالک دستور مى دهد در عین گرفتن خراج، مراقب عمران و آبادى اراضى باشد و از سختگیرى هایى که سبب کمبود محصولات کشاورزى مى شود بپرهیزد
نتیجه گیری:
جامعه وقتی به مدینه فاضله و آرمانی تبدیل می شود که هر دو گروه مکلف؛ یعنی مردم و حکومت، حقوق و تکالیف خود را به طور کامل انجام دهند و هیچ یک به حقوق دیگری تجاوز نکند. اگر این همکاری تحقق یابد، مردم، صالح و سعادتمند خواهند شد و در صورت قصور و تنگ نظری یک طرف، جامعه دچار اختلاف و آشوب می شود و فرمانروایان ستمگر، بر مردم حاکم خواهند شد. بنابراین، به سود حکومت و مردم است که به تکالیف خود عمل کنند و به حقوق طرف مقابل تجاوز نکنند.
منابع : https://makarem.ir &m-narjes.org/