وانگ یی، وزیر امور خارجه چین و محمد جواد ظریف، همتای ایرانی‌اش در جریان دیداری در تهران سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را امضا کرده اند.

مقام های ایران گفتند که این سند حاوی عناصر “سیاسی، استراتژیک و اقتصادی” است اما جزییات آن را فاش نکرده اند.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران با انتشار اطلاعیه ای در مورد این سند همکاری گفته است که “این سند یک نقشه راه برای همکاری های جامع دو کشور ایران و چین بوده و لذا حاوی هیچ قراردادی” نیست.

در این اطلاعیه آمده است که این سند “… حاوی هیچ رقم و عدد خاصی از جمله در خصوص سرمایه گذاری و یا منابع مالی و پولی” نیست.

 سخنگوی دولت با بیان اینکه انتشار متن کامل مشروط به موافقت طرفین است، گفت: ما هیچ ملاحظه ای برای انتشار آن نداریم اما شاید نظر طرف چینی متفاوت باشد.  

 وی اضافه کرد: این سند صرفاً یک نقشه راه است و حاوی هیچ تعهدی برای طرفین نیست. این چارچوب کلی و ظرفیتی است که در طول زمان باید از طریق توافقاتی در حوزه علایق مشترک تکمیل شود.  

پرسش هایی درباره قرارداد ۲۵ ساله همکاری اقتصادی ایران و چین

سید جمشید اوشال

وزیر امور خارجه چین شنبه هفتم فروردین ۱۴۰۰ با حضور در تهران، قرارداد ۲۵ ساله همکاری اقتصادی، فنی و تکنولوژی به مبلغ ۴۵۰ میلیارد دلار بین ایران و چین امضا کرد.

دقیقا از متن و محتوای این قرارداد اطلاعی ندارم . چیزهایی هم در خبرها و فضای مجازی خواندم که ظاهرش بد نیست اما باید عمیق تر شد تا حقیقت موضوع را فهمید و نسبت به اصل موضوع به درستی موضع گرفت .
ریشه های این قرارداد بازمی گردد به سفر چند سال قبل رییس جمهور چین و دیدار با مقام‌ معظم رهبری انقلاب و طرح این موضوع و پیگیری های آن توسط وزارت خارجه و سایر نهادهای تصمیم ساز تا اینکه جناب آقای دکتر علی لاریجانی از سال گذشته مامور به نتیجه رساندن این توافق میشوند و این توافق ۲۵ ساله امروز امضا  شد و مطابق قانون‌ حتما باید در مجلس و با شورایعالی امنیت ملی تایید و نهایی و قابلیت اجرایی پیدا کند .   
سئوالات زیادی وجود دارد که در قبال این همه سازندگی که بر روی کاغذ آمده ‌و باید در موردش و در مورد عملکرد چین در سایر توافقات و سایر کشورها  راستی آزمایی شود که آیا این قرارداد به نفع ایران است یا اینکه برای فرار از برجام با عجله میپریم به دامان چین و برجام چینی امضا می کنیم. آیا مسئولین امر میتوانند پاسخ بدهند و آیا به تمام جوانب امر در این قرارداد فکر شده است ؟

چند سوال درباره قرارداد
میخواهم قبل از ورود به طرح سئوالات با این مقدمه شروع کنم :
از حدود ببست سال قبل چین برای توسعه اقتصادی و سیاسی و نظامی خود در منطقه اقیانوس هند و در اجرای طرح زنجیره مروارید  String of Pearls در تعدادی از بنادر کشورهای در اطراف اقیانوس هند ( کامبوج – میانمار – بنگلادش – سریلانکا – مالدیو – تانزانیا – سودان – عمان پاکستان ) سرمایه گذاری نموده و برای اهداف خودش آنها را ساخته و یا نوسازی کرده و بدنبال مقابله با حضور نظامی آمریکا و انگلیس در اقیانوس هند و در پوشش حضور اقتصادی در منطقه اقدام به حضور  و رقابت وموازنه نظامی نموده .
در این میان هند احتمالا در محاصره اقتصادی چین قرار خواهد گرفت و برای برون رفت و به نیابت از غرب شدیدا بدنبال حفظ منافع خود در جنوب آسیا ‌و کشورهای شرق آفریقا است .
در کنار این برنامه بک قرارداد استراتژی بین چین و پاکستان ( خط اقتصادی چین – پاکستان ) به مبلغ حدود ۵۰ میلیارد دلار امضا شد و چین برای خروج انزوای اقتصادی غرب کشورش و توسعه مناطق غربی چین اقدام به برنامه ریزی جامعه برای اتصال غرب کشورش به شمال اقیانوس هند نمود و خط ترانزیتی بازرگانی کاشغر (غرب چین ) به گوادر ( جنوب عرب پاکستان ) را احداث و عملا در این مسیر حضور یافت و با احداث بزرگراه ها و راه آهن ونیروگاه ها قرار است بندر گوادر در جنوب عربی پاکستان را تجهیز و آماده نماید ضمن اینکه چین طبق این قرارداد به مقدار ۸ کیلومتر از بندر گوادر پاکستان را مالک شد .
از طرف دیگر شهر بندری گوادر به مساحت حدود ۳۵۰ کیلومتر مربع قرار است با سرمایه گذاری و حضور اقتصادی امارات و عربستان در کنار این بندر چینی احداث شود .
هدف و تمرکز چین در این برنامه حضور قدرتمند در خاورمیانه است و ظاهرا و اولویت و تمرکز اصلی در خاورمیانه چین ، ایران نیست بلکه عراق است و به همین دلیل در حال ساختن و تجهیز بندر ام تقصیر به بهترین شکل و امکان است و در آینده نزدیک نقطه اتصال چین به خاورمیانه بندر گوادر پاکستان ‌و مرکز این بازار کشور عراق است .
با این پیش فرض سئوال میکنم
۱- میدانیم چین شبیه به این قراردادها را با چند کشور بسته ‌و ‌حالا باید بررسی کرد چقدر چین به آن ها پایبند بوده و آیا آن کشورهایی که با چین قرارداد داشتند از نتایج قراردادهایشان با چین راضی بودند.
۲- ایران در این قرارداد ۲۵ ساله چه مقدار امتیاز از چین گرفته و چقدر منافع ملی ایران در این قرارداد دیده شده
۳- چین نیاز شدیدی به ذغال سنگ ایران در منطقه شرق ایران ( بیش از یک میلیارد تن ذغال سنگ مرغوب در محدوده جنوب خراسان ) و نفت ایران و همچنین مواد اولیه ( خام فروشی ) معادن فلزی ایران دارد و احتمال میرود به همین دلیل بندر ( هاب نفتی ) جاسک از یک طرف و  از طرف دیگر خطوط لوله های انتقال آب به داخل کشور که اخیرا مطرح شده برای فعال سازی این معادن در ایران کشیده شده و در شرف احداث است . آیا در این قرارداد ، ایران با علم به این موضوع و نیاز های چین میتواند با حفظ استقلال ،  منافع ملی خودش را کسب و از آنها به بهترین شکل و امکان‌ نگهداری و حفاظت نماید   
۴- در این قرارداد آیا ایران استقلال دارد یا اینکه به نام کار مشترک یکی از ده ها مستعمرات چین میشود و اگر اینگونه باشد پس فرق بین چین و آمریکا و روسیه و انگلیس در چیست ؟
۵- نفس و حقیقت درون قرارداد بسیار عالیست بعنی سازندگی و بهره برداری و بهره وری از امکانات ایران و در نتیجه توسعه یافتگی ایران وتوسعه قدرت ومولفه های قدرت ملی ایران ، اما  آیا میشد و امکان‌میداشت که چین بجای اینگونه سرمایه گذاری که ظاهرا شبه استعماری است ، به ایران وام و قرض میداد و پولش را در ۲۵ سال با بهره جهانی و بلکه بیشتر پس میگرفت اما در قالب مدیریت خودمان این اتفاق می افتاد تا به مراتب استقلال ما پس از ۲۵ سال محکمتر و قوی تر و کم نفوذ تر میشد
۶- ظاهرا چین توسط قرارداد در همه جا حضور دارد که شاید و حتما نیاز این قرارداد این است ، حالا و با این اوصاف شما تصور کنید ۲۵ سال چین تمامی امور زیربنایی و آموزش زیربنایی بخش های مهمی از کشور را به نام سرمایه گذاری و توسعه در قالب این قرارداد در دست خودش بگیرد و نخبگان نسل بعد کشور را با روش و برای خودش تربیت کند . آنوقت‌چه خواهد شد ؟
۷- آیا تربیت شدگان چین که هنوز حزب و تفکر کمونیست حاکم بر آن است بهتر از تربیت شدگان غرب لببرال خواهند بود ؟
۸- در اجرای این قرارداد ما چگونه میتوانیم کشور مستقل توسعه یافته بشویم و هژمونی قدرت اول منطقه غرب آسیا را در اختیار داشته باشیم .
۹- ظاهرا مقدمات امضای این قرارداد فراهم شده و حتما با نظر مثبت مجلس و بدون اطلاع مردم امضا میشود .
چون کار ظاهرا ممکن است با عجله و شفاف نباشد پس باید مثل برجام منتظر عواقب این پنهان کاری بود . آیا سئوال و این انتظار غلط است

در پایان این یادداشت من نظرم خودم در مورد این قرارداد مینویسم  :
من شخصا با این قرارداد و شبیه به این قرارداد ها بشرط تامین منافع ملی برای توسعه یافتگی و پیشرفت کشور و حفظ استقلال ملی و امنیت ملی و حفظ قدرت ملی ایران و حفظ قدرت اول ایران در منطقه غرب آسیا موافقم .
ما میتوانیم با امکانات و قدرت و جایگاهی که در منطقه و فرامنطقه وحتی جهان داریم شبیه پیمان اقتصادی – امنیتی شانگهای با محوریت ایران در منطقه غرب آسیا با حضور چین و روسیه و سایر کشورهای جهان را ایجاد کنیم و از منافع آن بهره ببریم
حال که این قرارداد امضا شده است، باید این موارد را ملاحظه کرد:
۱- حفظ منافع و مصالح و استقلال و امنیت ملی و منطقه ای ایران و غرب آسیا. ۲- تشکیل پیمان اقتصادی و شبه امنیتی با محوریت ایران در منطقه غرب آسیا
اگر امکان دارد در مورد هریک از سئوالات فکر کنید و نظر بدهید ممنون میشوم.