خانه تکانی دولت در بانک مرکزی | همتی به میرداماد رفت
بازگشت عبدالناصر همتی به ریاست کل بانک مرکزی، آنهم در شرایطی که دلار در سطوح بیسابقه ۱۴۰ هزار تومان نوسان میکند، بار دیگر نگاهها را به کارنامه و رویکردهای او دوخته است. همتی که پیشتر در اوج تحریمها مدیریت بازار ارز را برعهده داشت، حالا با چالشهای عمیقتری در حوزه ارز، نرخ بهره و اعتماد فعالان اقتصادی مواجه است.
عبدالناصر همتی رییس بانک مرکزی شد. پس از جهش شدید قیمت دلار و کاهش ارزش پول ملی، عبدالناصر همتی جایگزین فرزین در بانک مرکزی شد تا سکان هدایت بانک مرکزی را برعهده گیرد. او در اسفندماه سال ۱۴۰۳ به دلیل آنچه «گرانتر شدن دلار و سقوط ارزش پول ملی» عنوان شد، توسط مجلس استیضاح و از وزارت اقتصاد برکنار شده بود.
نگاهی به عملکرد عبدالناصر همتی
همتی نخستین بار در مرداد ماه ۱۳۹۷ به ریاست کل بانک مرکزی منصوب شد و تا خرداد ۱۴۰۰ در این سمت بود. همتی دلار را در ۳ مرداد ۱۳۹۷ در قیمت ۹ هزار و ۳۰۰ تومان تحویل گرفت و طی ۳ سال فشار حداکثری تحریمها در تاریخ ۹ خرداد ۱۴۰۰ دلار را با قیمت ۲۲ هزار تومان تحویل داد. به عبارتی نرخ ارز طی سالهایی که همتی مسئول حفظ ارزش پول ملی بود، با وجود فشارهای حداکثری آمریکا، تنها ۱۳۶ درصد افزایش یافت. از همین رو برخی، همتی را به عنوان یکی از فرماندهان خنثیسازی تحریمهای آمریکا خطاب قرار میدادند.
همتی در سال ۱۴۰۳ وارد کابینه دولت پزشکیان شد. او به عنوان وزیر اقتصاد دولت چهاردهم آغاز به کار کرد. اما طولی نکشید که عمر وزارتش به پایان رسید و در ۱۲ اسفند ۱۴۰۳ توسط مجلس استیضاح و از وزارت اقتصاد برکنار شد. برخی نمایندگان در بهارستان، دلیل استیضاح همتی را «افزایش قیمت دلار» عنوان کردند. افزایشی که از ۶۰ هزار تومان تا ۹۰ هزار تومان رقم خورده بود و پس از استیضاح همتی تا امروز حدود ۵۵ درصد دیگر افزایش یافته است.
همتی امروز مجدد به هیئت دولت بازگشته است. خبر انتصاب او به ریاست کل بانک مرکزی در ۸ دی ماه ۱۴۰۴ منتشر شد. همتی که با دلار ۹۰ هزار تومانی استیضاح شد، با دلار ۱۴۰ هزار تومانی به دولت و ریاست کل بانک مرکزی بازگشته است. در دقایق ابتدایی انتشار خبر بازگشت همتی به بانک مرکزی، قیمت طلای ۱۸ عیار از ۱۵ میلیون تومان به ۱۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان کاهش پیدا کرد. همچنین صندوقهای طلای بورسی در صف فروش قرار گرفتند.
برنامه عبدالناصر همتی برای بانک مرکزی چیست؟
بازگشت مجدد همتی به دولت و به ویژه ریاست کل بانک مرکزی، دو سوال اساسی برای فعالان اقتصادی درباره برنامه همتی رییس کل بانک مرکزی ایجاد کرده است.
همتی در دورانی که رییس کل بانک مرکزی بود، با کاهش اختلاف نرخ دلار رسمی و بازار، سعی در کاهش رانت توزیع شده توسط بانک مرکزی داشت. همین اقدام نیز باعث شد دلار به خوبی مدیریت شود و از طرفی نیز صنایع دلاری کشور، با افزایش سودآوری مواجه شدند. در دوره وزارت اقتصاد نیز همتی تلاش بر تک نرخی کردن ارز و کاهش فاصله دلار آزاد و رسمی را داشت، اما این بار با استیضاح توسط مجلس، به هدف خود نرسید.
از طرفی در دورهای که همتی ریاست کل بانک مرکزی را برعهده داشت، نرخ بهره تغییرات زیادی را به خود دید. از یک سو نرخ بهره به تدریج کاهش پیدا کرد که همین امر نیز باعث رشد بورس و بازار سرمایه شد، و از سویی دیگر در اواخر دوران همتی، نرخ بهره افزایش ناگهانی به خود دید که عملا همین سیاست نیز باعث سقوط بورسی شد که در آن شرایط حبابی شده بود.
حال باید دید همتی علیرغم مخالفتهای برخی نمایندگان مجلس برای تک نرخی کردن ارز، آیا همچنان بر اصول خود استوار است یا خیر؟ همچنین برنامه همتی برای نرخ بهره چیست؟ آیا برای جان گرفتن صنایعی که امروز در رکود قرار دارند، نرخ بهره را کاهش خواهد داد یا همچنان بر سیاست نرخ بهره بالا تاکید میورزد؟
