نقش روحانیت در آموزش حقوق شهروندی با تأکید بر آموزه‌های امام حسین (ع)
جمله زیبای امام حسین علیه السلام که می فرماید اگر دین ندارید، آزاده باشید” می تواند یک مبنای محوری در آموزش حقوق شهروندی مورد استفاده قرار گیرد
علی محمدی عضو موسس و بازرس کانون حامیان حقوق شهروندی استان البرز:حقوق شهروندی به‌عنوان یکی از ارکان مهم جوامع پیشرفته، در بسیاری از کشورها مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در جوامع اسلامی، نقش روحانیت در ترویج و آموزش این حقوق بسیار حائز اهمیت است، اما متأسفانه این موضوع در جامعه، به‌ویژه در مدارس، مغفول مانده است. با تأکید بر جمله معروف امام حسین (ع) “اگر دین ندارید، آزاده باشید”، به بررسی مسئولیت روحانیت در آموزش حقوق شهروندی و روش‌های اجرای این امر می‌پردازد.
آموزش حقوق شهروندی یکی از مهم‌ترین نیازهای جوامع مدرن است. بااین‌حال، در کشورهایی که دارای نظام دینی هستند، این آموزش می‌تواند با تکیه بر آموزه‌های دینی تقویت شود. یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های اسلامی که بر مفاهیمی همچون عدالت، آزادی و کرامت انسانی تأکید کرده، امام حسین (ع) است. جمله “اگر دین ندارید، آزاده باشید”، نشانگر یک اصل بنیادین انسانی است که فارغ از باورهای دینی، بر آزادی و آزادگی تأکید دارد. روحانیت می‌تواند با بهره‌گیری از این آموزه‌ها، نقش مهمی در نهادینه‌سازی حقوق شهروندی در جامعه ایفا کند.
نقش روحانیت در آموزش حقوق شهروندی:
الف-جایگاه حقوق شهروندی در اسلام: روحانیت می‌تواند با بهره‌گیری از منابع اسلامی و سیره پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع)، ( نهج البلاغه)مبانی حقوق شهروندی را برای جامعه تبیین کند و نشان دهد که این حقوق ریشه در تعالیم دینی دارد.
ب-نقد بی‌عدالتی و ترویج آزادی: یکی از مهم‌ترین اصولی که امام حسین (ع) در قیام خود بر آن تأکید داشت، مقابله با ظلم و بی‌عدالتی بود. روحانیت می‌تواند با بیان این مسئله، مفهوم عدالت اجتماعی و حقوق برابر را برای مردم روشن سازد.
پ-نهادینه‌سازی ارزش‌های انسانی در مدارس: با همکاری نهادهای آموزشی، روحانیون می‌توانند به‌عنوان مشاوران فرهنگی و دینی، نقش مهمی در آموزش حقوق شهروندی در مدارس ایفا کنند.
ت-استفاده از منبر و رسانه‌های سمعی وبصری : منبر ، رسانه ملی ،مکتوب والکترونیک وفضای مجازی ابزار قدرتمندی برای آگاهی‌بخشی به مردم هستند. روحانیت می‌تواند با استفاده از این ابزارها، فرهنگ مطالبه‌گری و آگاهی از حقوق شهروندی را گسترش دهد.
ث-ارتباط با نهادهای مدنی: همکاری روحانیت با نهادهای مدنی و سازمان‌های غیردولتی می‌تواند موجب تسریع در فرایند آموزش حقوق شهروندی شود و به گسترش این آگاهی در جامعه کمک کند.
تحلیل جمله امام حسین (ع) در راستای حقوق شهروندی: جمله معروف امام حسین (ع) “اگر دین ندارید، آزاده باشید” نشان‌دهنده یک حقیقت بنیادین انسانی است که آزادی و کرامت بشری را حتی برای کسانی که به دین پایبند نیستند، به رسمیت می‌شناسد. این جمله می‌تواند به‌عنوان یک مبنای محوری در آموزش حقوق شهروندی مورد استفاده قرار گیرد، زیرا بر موارد زیر تأکید دارد:
۱-احترام به کرامت انسانی: هر فرد، صرف‌نظر از عقیده یا مذهب، باید از حقوق اساسی و آزادی‌های انسانی برخوردار باشد.
۲-لزوم مقابله با ظلم و تبعیض: هر جامعه‌ای که به دنبال پیشرفت است، باید بی‌عدالتی را ریشه‌کن کند و برابری را نهادینه سازد.
۳-ترویج استقلال فکری و حق انتخاب: آزادی در تصمیم‌گیری و انتخاب راه زندگی از جمله حقوق پایه‌ای شهروندان است که باید مورد تأکید قرار گیرد.
در خاتمه می توان می توان گفت : روحانیت، به‌عنوان یکی از ارکان فرهنگی و دینی جامعه، مسئولیت بزرگی در آموزش حقوق شهروندی دارد. با توجه به تأکیدات اسلامی بر عدالت، آزادی و کرامت انسانی، روحانیون می‌توانند با بهره‌گیری از آموزه‌های امام حسین (ع) و مفاهیم قرآنی، فرهنگ حقوق شهروندی را در جامعه نهادینه کنند. آموزش این حقوق از طریق مدارس، منابر، رسانه‌ها و همکاری با نهادهای مدنی، می‌تواند گامی مؤثر در جهت ایجاد جامعه‌ای آگاه و مطالبه‌گر باشد.
به طوری که ۱۴۰۰ سال پیش دین اسلام به ارکان مهم و اساسی در حقوق شهروندی و وظایف آن در جامعه پرداخته است. برای اگاهی ازجایگاه حقوق شهروندی به نهج البلاغه مراجعه می کنیم وبایک نگاه اجمالی به حق انتقاد و دادخواهی، حق رفاه و آسایش و شان و منزلت انسان در برابر حکومت از نگاه اسلام پی می بریم
