علم یا درآمد؟ دلیلی برای کم‌ارزش شدن علم در ایران
پایگاه خبری موج نو نیوز به نقل از آوای البرز:گفتگوی تلفنی آوای البرز با علی محمدی، مدرس دانشگاه، بازرس انجمن صنفی اساتید حق‌التدریس دانشگاه‌های استان تهران
پرسش: با سلام و تشکر از شما آقای محمدی که وقت خود را برای گفتگو با ما اختصاص دادید. امروز می‌خواهیم درباره وضعیت علم و دانش در ایران صحبت کنیم. به نظر شما چرا کسب علم و دانش در ایران به تدریج بی‌ارزش شده است؟
پاسخ: سلام. بله، متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد هستیم که ارزش کسب علم در جامعه ایرانی کاهش پیدا کرده است. به نظرم این موضوع به دلایل مختلفی باز می‌گردد. یکی از دلایل اصلی این است که جامعه بیشتر به سمت مدرک‌گرایی پیش رفته است. دانشجویان از هر راهی شده بیشتربه دنبال گرفتن مدرک هستند مانند ( تقلب )تا اینکه به یادگیری واقعی و عمیق علم توجه کنند. این مسأله باعث می‌شود که علم و دانش فقط به ابزاری برای گرفتن شغل تبدیل شود، نه یک ارزش حقیقی.
پرسش: به نظر شما، ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت چه نقشی در کاهش ارزش علم دارد؟
پاسخ: قطعاً ارتباط ضعیف دانشگاه‌ها با صنعت یکی از دلایل اصلی است. بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ما پس از پایان تحصیلات‌شان با مشکل پیدا کردن شغل مواجه می‌شوند. این مسئله به دلیل این است که دانشگاه‌ها عمدتاً به آموزش دانش نظری پرداخته‌اند و به مهارت‌های عملی و کاربردی که در صنعت به آن‌ها نیاز دارند، توجه کمتری می‌شود. این شکاف باعث می‌شود که علم در عمل، کاربردی نباشد و از این رو، ارزش آن کاهش پیدا می‌کند.
پرسش: آیا به نظر شما، درآمدزایی دانشگاه‌ها از طریق جذب دانشجو نیز در این وضعیت بی‌تأثیر نیست؟
پاسخ: دقیقاً. یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم، تمرکز دانشگاه‌ها بیشتر بر درآمدزایی از شهریه‌های دانشجویی است. دانشگاه‌ها به جای اینکه به کیفیت آموزش و پژوهش توجه کنند، بیشتر به دنبال جذب هرچه بیشتر دانشجو هستند. این مسئله باعث می‌شود که سطح کیفیت آموزش پایین بیاید و علم به یک کالای تجاری تبدیل شود. این در حالی است که دانشگاه‌ها باید به‌عنوان مراکز علمی و پژوهشی، معیارهای علمی را در اولویت قرار دهند.
پرسش: آیا عدم نظارت بر عملکرد دانشگاه‌ها می‌تواند در این کاهش ارزش علم مؤثر باشد؟
پاسخ: بله، قطعاً. اگر نظارت مؤثری بر عملکرد دانشگاه‌ها وجود نداشته باشد، این دانشگاه‌ها ممکن است به راحتی از استانداردهای علمی خود فاصله بگیرند. بسیاری از دانشگاه‌ها بدون نظارت دقیق، در پی جذب دانشجویان برای درآمدزایی بیشتر هستند و این مسئله باعث می‌شود که دانشگاه‌ها نتوانند جایگاه علمی خود را حفظ کنند. نظارت دقیق می‌تواند به ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش کمک کند و دانشگاه‌ها را از مسیر تجاری‌سازی به مسیر علمی‌محور بازگرداند.
پرسش: رعایت حقوق قانونی اساتید و تأمین امنیت شغلی آن‌ها چه نقشی در کیفیت و اثربخشی آموزش دارد؟
پاسخ: این مسئله بسیار مهم است. رعایت حقوق قانونی اساتید و تأمین امنیت شغلی آن‌ها نقش بسیار زیادی در کیفیت آموزش دارد. وقتی اساتید احساس امنیت شغلی و حمایت قانونی داشته باشند، می‌توانند به‌طور مؤثرتری به تدریس و پژوهش بپردازند. اگر اساتید در معرض تهدید شغلی و فشارهای مختلف باشند، این موضوع می‌تواند موجب کاهش انگیزه و تمرکز آن‌ها در فرآیند آموزش و پژوهش شود. بنابراین، تأمین امنیت شغلی اساتید می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و پژوهش در دانشگاه‌ها کمک کند.
پرسش: به‌عنوان فردی که در حوزه آموزش عالی فعالیت داشته‌اید، چه پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت علم در ایران دارید؟
پاسخ: اولین گام این است که ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت و بازار کار تقویت شود. دانشگاه‌ها باید برنامه‌های آموزشی خود را با نیازهای واقعی بازار کار همسو کنند. همچنین، باید از پژوهش‌های کاربردی و حل مشکلات واقعی کشور حمایت شود. از سوی دیگر، باید نظارت‌های مؤثری بر عملکرد دانشگاه‌ها اعمال شود تا کیفیت آموزش و پژوهش حفظ شود. در نهایت، جامعه باید به علم و پژوهش به‌عنوان یک ارزش نگاه کند و از مدرک‌گرایی صرف دست بردارد.
بسیار سپاسگزاریم از شما برای وقتی که به ما اختصاص دادید و نکات ارزشمندی که مطرح کردید.
من هم از شما تشکر می‌کنم و امیدوارم که این گفت‌وگو کمک‌کننده باشد.
