چگونه سن بازنشستگی افزایش پیدا نکرده اما تعداد سال‌های بیشتری باید بیمه‌پردازی داشته باشیم؟
سوالی که این روزها برای همه بیمه‌پردازان تامین اجتماعی مطرح می‌شود این است که چگونه سن بازنشستگی افزایش پیدا نکرده اما تعداد سال‌های بیشتری باید بیمه‌پردازی داشته باشیم؟ سازمان تامین اجتماعی معتقد است افزایش سن بازنشستگی، موردنظر قانونگذار نیست و هدف اصلی، تعیین سقف سنی بازنشستگی است؛ پس ابهام در این موضوع در چیست؟
این روزها سازمان تامین اجتماعی اعلام می‌کند که سن بازنشستگی افزایش پیدا نکرده است و شاید با شنیدن این جمله و اطلاعاتی که از قبل در مورد تغییرات سن بازنشستگی شنیده‌اید؛ سوالی در ذهن شما ایجاد شود که چطور سن بازنشستگی افزایش پیدا نکرده است اما تعداد سال‌های بیشتری باید بیمه پردازی داشته باشیم؟
تامین اجتماعی تاکید دارد که در واقع سن بازنشستگی به هیچ عنوان افزایش پیدا نکرده اما صرفاً سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی به صورت تدریجی افزوده شده است.
طبق قانون جدید بازنشستگی تامین اجتماعی، سن بازنشستگی مردان از ۶۰ به ۶۲ سال افزایش یافته و حداقل سابقه موردنیاز برای بازنشستگی از ۳۰ به ۳۵ سال تغییر کرده است. برای زنان نیز حداقل سن بازنشستگی ۵۵ سال با ۲۰ سال سابقه تعیین شده است. همچنین، شرایط ویژه‌ای برای مشاغل سخت و زیان‌آور، رانندگان و زنان دارای سه فرزند یا بیشتر در نظر گرفته شده که امکان بازنشستگی زودتر از موعد را فراهم می‌کند.
تأمین اجتماعی در توضیح بیشتر برای ابهام ایجاد شده به طور رسمی اعلام کرده است که سن بازنشستگی افزایش نیافته و در این خصوص معاون بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی گفته است: «سن بازنشستگی به هیچ عنوان افزایش نیافته بلکه صرفا سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی به صورت تدریجی افزوده شده است.»
محمد محمدی با اشاره به تبصره یک ماده ۲۹ برنامه هفتم پیشرفت افزود: این ماده قانون برنامه هفتم پیشرفت به کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و تقویت توان صندوق‌ها در انجام تکالیف محول شده اشاره دارد همچنین مطابق آیین‌نامه اجرایی مصوب هیأت وزیران در ۵ اسفند ۱۴۰۳ و بخشنامه شماره ۱۶۶۷/۱۴۰۴/۱۰۰۰ در تاریخ ۲۳ اردیبهشت۱۴۰۴، افزایش سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی بیمه‌پردازان، با رسیدن سن آقایان به ۶۲ سال و خانم‌ها به ۵۵ سال متوقف می‌شود.Play
وی ادامه داد: به عنوان مثال اگر برمبنای قانون، افزایش سابقه مورد نیاز بازنشستگی یک زن بیمه‌پرداز، ۲ سال تعیین و او ۵۴ ساله باشد، به این دلیل که بعد از یک‌سال به سن ۵۵ سالگی می‌رسد، فقط یک‌سال افزایش سابقه برای وی اعمال می‌شود.
سقف افزایش سنوات بیمه‌پردازی الزامی مورد نیاز بازنشستگی ۳۵ سال است
معاون بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی گفت: در چارچوب قانون جدید، سقف افزایش سنوات بیمه‌پردازی الزامی مورد نیاز بازنشستگی ۳۵ سال درنظر گرفته شده است؛ به این معنی که در هیچ حالتی سابقه بازنشستگی از ۳۵ سال بیشتر نخواهد بود البته براساس مقررات یادشده، محدودیت سابقه مانع بیمه‌پردازی افراد نیست و آنان می‌توانند در صورت تمایل، پرداخت حق‌بیمه را ادامه دهند.
محمدی تاکید کرد: در مجموع افزایش سن بازنشستگی موردنظر قانونگذار نیست؛ به عبارت دیگر، هدف اصلی تعیین سقف سنی بازنشستگی، معافیت بیمه‌شدگان از افزایش سنوات الزامی بیمه‌پردازی مقرر در قانون پس از احراز شرط سنی ۶۲ سال برای مردان و ۵۵ سال برای زنان است.
چرا سن بازنشستگی تغییر کرد؟
در همه جای جهان، افزایش سن و امید به زندگی از یک سو و آغاز بحران سالمندی از سوی دیگر چالش‌هایی را برای صندوق‌های بازنشستگی در کشورهای مختلف جهت پشتیبانی از افراد تحت پوشش ایجاد کرده است؛ در چنین شرایطی، برخی از کشورها سن بازنشستگی را افزایش دادند و حتی حداقل سن بازنشستگی را ۶۷ سال تعیین کردند یعنی با ایجاد پیوند مستقیم بین افزایش سن بازنشستگی و روند تکاملی امید به زندگی، سعی کردند راهی برای حل چالش‌های این حوزه بیابند.
ایران نیز از این قاعده کلی مستثنا نیست؛ متوسط سن بازنشستگی در ایران ۵۱ سال است و سن امید به زندگی در ایران از سال ۱۳۳۰ تا به امروز از ۴۶ سال به ۷۶ سال افزایش یافته؛ در حالی که متوسط سن بازنشستگی از ۵۷ سال به ۵۱ سال کاهش پیدا کرده است؛ بنا بر این رویه، در ایران نیز سن بازنشستگی نیازمند اصلاحاتی بود تا صندوق‌ها از این وضعیت و چالش خارج شوند که البته به گفته کارشناسان، این تغییر باید در بستر زمان با شیب آرام و منطقی پیش برود تا بیمه پرداز و اعضای صندوق‌های بازنشستگی متحمل سختی نشوند.
در چنین شرایطی، مجلس شورای اسلامی در لایحه برنامه هفتم پیشرفت و به منظور کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی، سن بازنشستگی را برای گروه‌های مختلف افزایش داد و در همین راستا، بند الحاقی بند خ ماده ۲۹ لایحه در جلسه علنی روز ۲۸ آبان سال ۱۴۰۲با موافقت دولت و کمیسیون برنامه به رأی گذاشته شد و به تصویب رسید همچنین شورای نگهبان ۲۴ دی ۱۴۰۲ از موافقت این شورا با افزایش سن بازنشستگی خبر داد.
همان طور که انتظار می‌رفت مصوبه مجلس برای افزایش سن بازنشستگی و سنوات خدمت بیمه‌پردازان، مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت؛ موافقان وضعیت بحرانی صندوق‌های بازنشستگی را عامل اصلی این تصمیم می‌دانستند و مخالفان این اقدام را همسو با اسناد بالادستی در حوزه رفاه و تامین اجتماعی نمی‌دانستند.
ابلاغ آیین نامه اجرایی قانون افزایش سن بازنشستگی
بعد از کش و قوس‌های فراوان و اعلام نظرات موافقان و مخالفان برای اجرای افزایش سن بازنشستگی، سرانجام آیین نامه اجرایی قانون افزایش سن بازنشستگی ابلاغ شد.
محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۹) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران درباره نحوه افزایش سنوات الزامی بیمه پردازی برای بازنشستگی این آیین نامه اجرایی را برای اجرا به سازمان اداری و استخدامی و وزارت کار ابلاغ کرد.
| مورد قانونی | قانون قدیم | قانون جدید بازنشستگی |
| سن بازنشستگی مردان | ۶۰ سال | ۶۲ سال |
| سن بازنشستگی زنان | ۵۵ سال | ۵۵ سال (بدون تغییر) |
| حداکثر سنوات اشتغال | ۳۰ سال | مردان: ۳۵ سال – زنان: ۳۰ سال |
| حداقل سابقه برای بازنشستگی | ۱۰ سال (مشروط به رسیدن به سن بازنشستگی) | ۱۵ سال (مشروط به رسیدن به سن بازنشستگی) |
| زنان با ۲۰ سال سابقه و ۴۲ سال سن | بازنشستگی با مستمری ۲۰ روز حقوق | بدون تغییر |
| زنان سرپرست با بیش از ۳ فرزند | قانون خاصی نداشت | بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه و ۴۰ سال سن (مختص ساکنان روستا و عشایر) |
| زنان خانه‌دار | تعریف مشخص نداشت | بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه و بیش از ۵۵ سال سن |
| مشاغل سخت و زیان‌آور | ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال متناوب، بدون شرط سن | بدون تغییر |
| ایثارگران، جانبازان، معلولان | بازنشستگی زودتر طبق قوانین خاص | از استثنائات قانون جدید هستند و قانون قبلی برقرار است. |
افزایش پلکانی سابقه بیمه بر اساس وضعیت فعلی
تاریخ ۳ مرداد ۱۴۰۳، زمان لازم‌الاجرا شدن قانون برنامه هفتم توسعه است؛ از این تاریخ به بعد، شرایط بازنشستگی افراد بر اساس میزان سابقه بیمه‌ای آن‌ها تا این زمان، مشمول قوانین جدید افزایش سنوات بازنشستگی تامین اجتماعی خواهد بود. بر این اساس، سن بازنشستگی افرادی که در این تاریخ کمتر از ۳۰ سال سابقه بیمه دارند، به صورت پلکانی، افزایش پیدا می‌کند:
| سابقه فعلی | افزایش سنوات الزامی |
| بیش از ۲۸ سال | بدون تغییر – همان ۳۰ سال کافی است |
| ۲۵ تا ۲۸ سال | ۲ ماه اضافه برای هر سال کسری |
| ۲۰ تا ۲۵ سال | ۳ ماه اضافه برای هر سال کسری |
| ۱۵ تا ۲۰ سال | ۴ ماه اضافه برای هر سال کسری |
| کمتر از ۱۵ سال | اضافه شدن ۵ سال به صورت ثابت |
افزایش پلکانی تا زمان بازنشستگی تامین اجتماعی (۶۲ سال در مردان و ۵۵ سال در زنان) ادامه خواهد داشت و سپس متوقف می‌شود.
مثال زیر ، فهم جدول بالا را برای شما آسان می‌کند. فرض کنید فردی ۲۴ سال و ۷ ماه سابقه بیمه دارد. طبق اطلاعات جدول، این فرد در گروه سوم قرار می‌گیرد (یعنی بین ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه دارد) و به‌ازای هر سال باقی‌مانده تا ۳۰ سال سابقه، باید ۳ ماه اضافه‌تر بیمه پرداخت کند.
میزان سابقه: ۲۴ سال و ۷ ماه
سال‌های باقی‌مانده تا ۳۰ سال: ۵ سال و ۵ ماه
محاسبه افزایش سنوات:
۵.۴۱ سال × ۳ ماه = حدود ۱۶.۲ ماه ≈ ۱ سال و ۴ ماه (تقریبی)
سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی:
۳۰ سال + ۱ سال و ۴ ماه ≈ ۳۱ سال و ۴ ماه
نتیجه: این فرد باید ۳۱ سال و ۴ ماه سابقه بیمه داشته باشد تا بتواند طبق قانون جدید بازنشسته شود.
براساس اطلاعات جدول بالا، جدول دیگری تهیه کرده‌ایم که سنوات موردنیاز برای بازنشستگی را براساس سابقه بیمه شما مشخص کرده است:
| سابقه فعلی بیمه‌گزار | سنوات موردنیاز برای بازنشستگی |
| ۱۵ سال و کمتر | ۳۵ سال |
| ۱۶ سال | ۳۴ سال و ۸ ماه |
| ۱۷ سال | ۳۴ سال و ۴ ماه |
| ۱۸ سال | ۳۴ سال |
| ۱۹ سال | ۳۳ سال و ۸ ماه |
| ۲۰ سال | ۳۲ سال و ۶ ماه |
| ۲۱ سال | ۳۲ سال و ۳ ماه |
| ۲۲ سال | ۳۲ سال |
| ۲۳ سال | ۳۱ سال و ۹ ماه |
| ۲۴ سال | ۳۱ سال و ۶ ماه |
| ۲۵ سال | ۳۰ سال و ۱۰ ماه |
| ۲۶ سال | ۳۰ سال و ۸ ماه |
| ۲۷ سال | ۳۰ سال و ۶ ماه |
| بیش از ۲۸ سال کامل | ۳۰ سال |
نکته: فراموش نکنید، مبنای محاسبه میزان سابقه، ۳ مرداد ۱۴۰۳ است.
