آینده تجارت در خاورمیانه فرصت‌ها، چالش‌ها و نقش ایران
آینده تجارت در خاورمیانه چگونه خواهد بود؟ فرصت‌ها، چالش‌ها و نقش ایران و پتانسیل
آینده تجارت در خاور میانه چگونه است؟
خاورمیانه، چهارراه تاریخی تمدن‌ها و تجارت جهانی، در آستانه دورانی متحول قرار دارد. این منطقه با بازارهای پر هیاهو و کاروانسراهای باستانی خود، آماده است تا نقش خود را در اقتصاد جهانی بازتعریف کند.
خاورمیانه، از موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر خود که آسیا، آفریقا و اروپا را به هم متصل می‌کند گرفته تا منابع طبیعی فراوان و نیروی کار جوان پویا، گنجینه‌ای از فرصت‌ها است.
و ایران که در بطن این موقعیت منطقه ای جهان واقع است.
با این حال، مانند هر راهی، این مسیر نیز مملو از چالش‌هایی است که نیازمند دوراندیشی و همکاری است. ایران، سنگ بنای منطقه با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، نقشی محوری در این روایت ایفا می‌کند. ایران داستانی از امید و آرزوهای خاورمیانه برای آینده‌ای روشن‌تر در تجارت جهانی است، و با تمرکز ویژه بر جایگاه ایران در توسعه پایدار تجاری می توان به رشد اقتصاد منطقه اندیشید.
خاورمیانه قلب تپنده تجارت جهانی است.
خاورمیانه را به عنوان یک شاه راه وسیع تصور کنید که کشتی‌های باری، قطارهای مدرن و کاروان‌های دیجیتالی از شرق به غرب و از شمال به جنوب در آن جریان دارند.
این منطقه که از نظر استراتژیک در محل اتصال سه قاره قرار دارد، همیشه محور تجارت بوده است. زمانی جاده ابریشم کالاهای گرانبها را از چین به رم منتقل می‌کرد؛ امروزه، پروژه‌های بلندپروازانه‌ای مانند کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) و ابتکارات لجستیکی مدرن، آن میراث را به شکلی جدید به پیش می‌برند. بنادر پیشرفته‌ای مانند جبل علی در دبی و بندرعباس در ایران که هرگز نمی‌خوابد، و شبکه‌های ریلی که کشورهای حوزه خلیج فارس را به هم متصل می‌کنند، خاورمیانه را به یک مهره حیاتی در زنجیره تأمین جهانی تبدیل کرده‌اند.
کشورهایی مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی، با سرمایه‌گذاری‌های عظیم، بنادر را گسترش داده‌اند، فرودگاه‌ها را به مراکز جهانی تبدیل کرده‌اند و شهرهای تجاری پررونقی را از شن‌های بیابان ساخته‌اند. دبی، با آسمان‌خراش‌های درخشان و بازارهای شلوغ خود، نمونه‌ای از شهری است که به تجارت نه تنها به عنوان یک فعالیت اقتصادی، بلکه به عنوان یک هنر نگاه می‌کند. این تحولات، خاورمیانه را در موقعیتی قرار می‌دهد که نقشی پایدار و قابل اعتماد در جهانی که بسرعت پیچیده می‌شود، ایفا کند.
در طول بحران‌هایی مانند همه‌گیری کووید-۱۹ یا اختلالات ژئوپلیتیکی، ثبات نسبی منطقه و زیرساخت‌های قوی آن، منطقه را به شریکی قابل اعتماد برای اقتصاد جهانی تبدیل می‌کند.
ایران جایگاه منحصر به فردی در این چهارراه جهانی دارد. خط ساحلی گسترده آن در امتداد خلیج فارس و دریای عمان مانند آغوشی باز آماده پذیرش تجارت بین‌المللی است. بندر چابهار، گوهری در جنوب شرقی ایران، به عنوان دروازه‌ای عمل می‌کند که می‌تواند هند را به آسیای مرکزی و حتی اروپا متصل کند. چابهار که دور از تنش‌های تنگه هرمز واقع شده است، چراغ امیدی برای آینده تجاری ایران است. با این حال، مانند بسیاری از پتانسیل های بالقوه منابع در ایران، پتانسیل چابهار با چالش‌هایی همچون سرمایه‌گذاری محدود، تحریم‌های بین‌المللی و موانع زیرساختی که درخشش آن را کم می‌کند، محدود شده است.
روزی را تصور کنید که قطارهای باری از چابهار به سمت شمال حرکت کنند و کشتی‌های تجاری کالاهای ایرانی را به سراسر جهان حمل کنند. با چشم‌انداز و عزم راسخ، این رویا در دسترس و قریب الوقوع است.
مدت های مدید، خاورمیانه مترادف با طلای سیاه بود. امروز، منطقه اذعان می‌کند که آینده تجارت در تنوع نهفته است. در حالی که نفت همچنان مهم است، دیگر تنها ستون اقتصادی نیست. چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی مانند فصل جدیدی برای آینده است، با سرمایه‌گذاری در فناوری، گردشگری و صنایع غیرنفتی که اقتصادی پایدار را می‌سازد که می‌تواند بدون نفت رشد کند.
نئوم،شهری که به عنوان چراغ نوآوری هوشمند و پایدار پیش‌بینی شده است، نماد این جاه‌طلبی است. امارات متحده عربی، از طریق گسترش تجارت غیرنفتی و توافق‌نامه‌های تجاری با کشورهای دور، نشان می‌دهد که تغییر از یک اقتصاد نفت‌محور به یک اقتصاد پویا و چندوجهی امکان‌پذیر است.
مصر، در شمال آفریقا، داستانی متفاوت اما الهام‌بخش را روایت می‌کند. مصر با مهار آفتاب سوزان بیابان‌های خود، تولید هیدروژن سبز را برای تأمین نیازهای داخلی و صادرات انرژی پاک به اروپا دنبال می‌کند. این اقدام به جهانیان نشان می‌دهد که خاورمیانه می‌تواند در پایداری پیشرو باشد.
بنابراین تنوع‌بخشی نه تنها اقتصادها را تقویت می‌کند، بلکه روابط تجاری با بازارهای نوظهور آسیایی و شرکای سنتی در اروپا و آمریکا را نیز تعمیق می‌بخشد.
ایران گام‌هایی به سوی تنوع‌بخشی برداشته است، هرچند مسیری پر پیچ و خم پیش رو دارد. در حالی که هنوز به نفت وابسته است، بخش‌هایی مانند کشاورزی، معدن و پتروشیمی مانند نهال‌هایی هستند که با مراقبت می‌توانند به درختان تنومندی تبدیل شوند. بازار داخلی بزرگ ایران، با بیش از ۸۵ میلیون نفر جمعیت و نیروی کار تحصیل‌کرده، گنجینه‌ای دست‌نخورده است.
با این حال، تحریم‌ها سایه سنگینی بر آن انداخته و دسترسی به سرمایه و فناوری جهانی را مسدود می‌کنند. آینده‌ای را تصور کنید که در آن کارخانه‌های ایرانی با فناوری پیشرفته کار می‌کنند، و خیلی بیشتر از صادرات کنونی، به عراق، ترکیه و فراتر از آن کالا صادر می‌کنند و جوانان ایرانی فرصت‌هایی را در داخل کشور به جای خارج از کشور پیدا می‌کنند.
با سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مناسب، این آینده قابل دستیابی است.
و فناوری نبض تجارت مدرن در دست جوانان ایرانی است.
پریسا حاجی محمدی
دکتری کسب و کار حرفه ای DBA
