پایگاه خبری موج نو نیوز به هم پیوستن یک آغاز در کنارهم ماندن پیشرفت با هم کار کردن موفقیت
پایگاه خبری موج نو نیوز :مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از سال ۱۳۷۴ به‌منظور ارائه خدمات مستمر کارشناسی و مطالعاتی در کنار مجلس شورای اسلامی کار خود را آغاز کرد. هدف از راه‌اندازی این مرکز انجام طرح‌های مطالعاتی و تحقیقاتی، ارائه نظرهای کارشناسی و مشورتی به نمایندگان، کمیسیون‌ها و هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی عنوان شد تا کارشناسان این مرکز طرح‌ها و لوایح مجلس را بررسی و در قالب طرح‌های پژوهشی آن را برای سایر مخاطبان از عموم مردم تا سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف تعریف و تفسیر کنند.
این نهاد مستقل و سازمان‌یافته درمورد همه مصوبات و طرح‌ها و لوایحی که به مجلس می‌رسد، پژوهش و تحقیق می‌کند. به‌طوری که در طول چهار سال دوره دهم مجلس شورای اسلامی تاکنون یک‌هزار و ۷۷۷ گزارش کارشناسی، اظهارنظر و پژوهش انجام شده و از سوی دستگاه‌های اجرایی، خبرنگاران و محققان در همه حوزه‌ها مورد استناد قرار گرفته است.
این مرکز وظیفه مطالعه، بررسی و ارائه نظرهای کارشناسی روی تمام طرح‌ها و لوایح، گردآوری، نقد و تنظیم نظرهای محققان و پژوهشگران مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی، دستگاه‌های اجرایی، نهادها، گروه‌ها و احزاب سیاسی و افکار عمومی درمورد نیازهای جامعه، مطالعه، بررسی و تحقیق نسبت به حسن اجرای قوانین و سایر ابعاد نظارتی مجلس و ارائه پیشنهادهای کارشناسانه برای رفع‌موانع و مشکلات اجرایی، تامین نیازهای اطلاعاتی کمیسیون‌ها و نمایندگان مجلس از طریق تدارک و برقراری نظام اطلاع‌رسانی، انجام پژوهش‌های موردی حسب درخواست هیات‌رئیسه، کمیسیون‌ها و نمایندگان مجلس و انجام ماموریت‌های محوله در رابطه با کتابخانه‌های مجلس را برعهده دارد و درنهایت نتایج مطالعات پژوهشی را در قالب نشر کتب، نشریات و همچنین به صورت مجازی در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس به مخاطبان ارائه می‌کند.
معاونت‌های پژوهشی به چهار گروه پژوهش‌های اقتصادی، زیربنایی و امور تولیدی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی و حقوقی تقسیم می‌شود که هر یک براساس موضوعاتی که به مجلس می‌رسد، فعالیت می‌کنند. این مرکز در پایان هر دوره مجلس شورای اسلامی کتابچه‌ای در قالب ارائه عملکرد پژوهشگران مرکز منتشر می‌کند که به صورت شفاف و دسته‌بندی‌شده همه موضوعات و پژوهش‌ها در آن توضیح داده شده است، البته این کتابچه قابل دسترسی برای عموم نیست و شامل سه گروه اطلاعات طبقه‌بندی شده است و هرکس بنا به جایگاهی که دارد می‌تواند به آن اطلاعات دسترسی پیدا کند، به‌طوری که پژوهش‌ها در قالب سه گروه اطلاعات عادی، صرفا جهت اطلاع نمایندگان و محرمانه و خیلی محرمانه و سری تقسیم‌بندی می‌شود که فقط به نهادهای مرتبط و مسئولان ارشد کشور قابل ارائه است.
گزارش کامل همه پژوهش‌ها، اظهارنظرها و بررسی‌ها در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برای عموم قابل‌رویت است، البته در پژوهش‌های محرمانه و صرفا جهت اطلاع نمایندگان فقط موضوع پژوهش در سایت درج شده و فایل پی‌دی‌اف آن روی سایت بارگذاری نشده است.
هریک از معاونت‌ها به تفکیک دفاتر پژوهشی موضوعات مختلفی را بررسی می‌کنند و ماهانه گزارش عملکرد خود را ارائه می‌دهند و حتی در هر یک از فصول و به تناسب موضوعات مهم در هر دوره زمانی یکی از دفاتر نسبت به سایرین پرکارتر می‌شود، به‌عنوان مثال می‌توان به فصل تدوین بودجه اشاره کرد که در این بازه زمانی، عملکرد و گزارش‌های دفتر اقتصادی از نظر تعداد نسبت به سایر معاونت‌ها قابل‌توجه و چشمگیرتر است، زیرا گزارش‌های تولیدی دفتر اقتصادی در این ایام متناسب با بودجه انجام می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس به‌طور میانگین ماهانه بین ۵۰ تا ۷۰ گزارش در حوزه‌های مختلف ارائه می‌کند که در برخی حوزه‌ها و موضوعات بسیار تاثیرگذار و موثر است، به‌عنوان مثال می‌توان به سال‌های ۹۵ و ۹۶ اشاره کرد که در این سال‌ها تعداد گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ماهانه حدود ۷۰ گزارش، ۲۰۰ اظهارنظر، ۳۰ مطالعه پژوهشی فرهنگی و اجتماعی اعلام شده است. همچنین در فروردین امسال ۸۰ گزارش از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس تدوین و ارائه شده که ۲۵ مورد آن عادی و هفت مورد صرفا جهت اطلاع نمایندگان و مابقی به صورت محرمانه بوده است.
پیگیری گزارش‌های محرمانه در مرکز پژوهش‌های مجلس
به گفته یک منبع آگاه، بسیاری از موضوعات اثرگذاری که از سوی مرکز
پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مورد پیگیری و پژوهش قرار گرفته و تاثیرات
مثبت و چشمگیری در جامعه برجای گذاشته است جزء گزارش‌های محرمانه و سری
بوده که حتی از بیان عناوین آنها نیز معذوریت داریم و فقط این گزارش‌ها
برای نهاد حاکمیت ارسال می‌شود، به‌عنوان مثال می‌توان به دو نمونه از
پژوهش‌های تاثیرگذار مرکز پژوهش‌های مجلس در این دوره اشاره کرد. گزارش
اصلاح ساختار بودجه که در یک‌سال اخیر تاثیرات بسیاری در جامعه داشت و با
توجه به اینکه جزء موضوعات پژوهشی عادی بود عموم مردم در جریان این موضوع
قرار گرفتند، درحالی که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش‌های متعددی در زمینه
عفاف و حجاب تهیه و ارائه کرده است که به صورت کاملا محرمانه و سری در
اختیار مسئولان قرار گرفته و منتشر شده که تاثیرات مثبتی در جامعه به همراه
داشته است.
اختصاص ۱۴درصد مطالعات پژوهشی به حوزه اجتماعی
از نخستین روزهای آغاز مجلس دوره دهم در اسفند ۱۳۹۴ تاکنون حدود هزار و ۷۷۷
پژوهش در مرکز پژوهش‌های مجلس صورت گرفته است که ۲۱۴ مورد از سوی دفتر
مطالعات اجتماعی و ۳۵ مورد از سوی دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ انجام شده
است. در مجموع ۲۴۹ پژوهش در حوزه اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
صورت گرفته است که نسبت به سایر حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و زیربنایی ۱۴
درصد از میزان مطالعات را به خود اختصاص داده است. براساس مطالعات
صورت‌گرفته در زمینه عملکرد و پژوهش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مشخص
شد آسیب‌شناسی صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی و کاهش آسیب‌های
اجتماعی در برنامه ششم توسعه جزء بااهمیت‌ترین و تاثیرگذارترین موضوعات
مورد بررسی از سوی این مرکز اعلام شده است.
مهم‌ترین عنوان پژوهشی در سال‌های اخیر
به‌عنوان مثال می‌توان به طرح «حفظ کرامت آسیب‌دیدگان اجتماعی»، طرح «تشدید
مجازات اسیدپاشی و حمایت از بزه‌دیدگان ناشی از آن»، لایحه «ساماندهی
تعهدات دانش‌آموختگان رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی»، لایحه «اصلاح قانون
تعیین‌تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»،
طرح «اصلاح قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان»، طرح «نحوه فعالیت و
استقرار مطب پزشکان و حِرف وابسته، دفاتر اسناد رسمی، ازدواج و طلاق، دفاتر
روزنامه و مجله، وکالت و مهندسی»، طرح «تعیین‌تکلیف جانبازان اعصاب و روان
فاقد مدرک بالینی»، لایحه «تشکیل وزارتخانه‌های «رفاه و تامین اجتماعی» و
«کار و تعاون»، طرح «سازمان نظام مددکاری اجتماعی جمهوری اسلامی ایران»،
طرح «ادغام سازمان‌های اورژانس، مدیریت بحران و هلال‌احمر و تشکیل وزارت
مدیریت بحران»، طرح «الحاق یک ماده به قانون تعیین‌تکلیف استخدامی معلمین
حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش با
اصلاحات و الحاقات بعدی آن»، و طرح «اصلاح قانون ممنوعیت به کارگیری
بازنشستگان» اشاره کرد.
محیط‌زیست: طبق جست‌وجوهای کلیدواژه‌ای در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، این مرکز در دوره دهم در حوزه محیط‌زیست به‌طور کلی ۱۹ پژوهش، اظهارنظر و گزارش کارشناسی ارائه کرده است که می‌توان به تخصیص اعتبار برای مقابله با گردوغبار با وجود بارندگی‌ها، بررسی و تحلیل وقایع سیل فروردین سال ۹۸، بررسی عملکرد صندوق ملی محیط‌زیست ایران و ارائه راهکارهای اجرایی، بررسی چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی معدن بوکسیت‌تاش، مطالعه تطبیقی ساختارهای حاکمیتی کشورها در کاهش و کنترل آلودگی هوا و ارائه راهکار برای ایران، اظهارنظر کارشناسی درباره لایحه «حمایت از محیط‌بانان و جنگلبانان» و اظهارنظر کارشناسی درباره لایحه «حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور» اشاره کرد که لایحه «حمایت از محیط‌بانان» و لایحه «حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور» جزء موضوعات با اهمیت در حوزه محیط‌زیست بود.
سلامت: همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در حوزه سلامت در این دوره مجلس سه پژوهش انجام داده که می‌توان به مروری بر عملکرد بخش درمان سازمان تامین اجتماعی در سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۲ و مالیات بر ارزش‌افزوده برخی امور خاص (بهداشت، درمان و آموزش و پرورش) اشاره کرد.
آموزش و پرورش: در حوزه آموزش و پرورش نیز بر مبنای جست‌وجوی کلیدواژه آموزش و پرورش بین پژوهش‌های موجود، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در دوره دهم به‌طور کلی شش پژوهش انجام داده است که می‌توان به لایحه «تاسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی»، «بررسی جایگاه و عملکرد آموزش و پرورش در برنامه‌های توسعه»، «بازنگری در بودجه آموزش و پرورش با هدف عادلانه کردن فرصت‌های آموزشی»، «تحلیلی بر بودجه وزارت آموزش و پرورش در برنامه پنجم توسعه» و «بررسی جایگاه و عملکرد آموزش و پرورش در برنامه‌های توسعه» اشاره کرد.
ازدواج و طلاق برای پژوهشگران مهم نیست
علی‌رغم اینکه موضوعاتی مانند ازدواج، طلاق و افزایش سن ازدواج در کشور بارها از سوی بسیاری از کارشناسان و مسئولان ارشد کشور به‌ویژه مقام معظم رهبری مورد انتقاد قرار گرفته و کشور به طرح‌های پژوهشی و مطالعاتی در این زمینه نیازمند است اما براساس جست‌وجوی کلیدواژه‌ای در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در طول چهار سال اخیر هیچ طرح مطالعاتی و پژوهشی‌ای در زمینه طلاق صورت نگرفته و حتی در زمینه ازدواج نیز تنها سه طرح مطالعاتی و پژوهشی انجام شده که آن هم مربوط به تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج بوده است.
بی‌توجهی مرکز پژوهش‌ها به مساله فساد اخلاقی و خشونت
در پی بررسی‌های مختلف در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هیچ گزارش و اظهارنظر کارشناسی و پژوهشی در مورد خشونت پیدا نمی‌شود، در حالی که براساس آمارهای موجود میزان بروز خشونت در کشور رو به افزایش و آستانه تحمل و تاب‌آوری مردم نسبت به سال‌های قبل بسیار کاهش یافته است. حتی در مورد فساد اخلاقی نیز پژوهشی از سوی این مرکز ارائه نشده و تنها به‌طور کلی به موضوع فساد پرداخته است که می‌توان به راهبردهای قوه مقننه در پیشگیری از وقوع فساد، استفاده از ظرفیت‌های مردمی برای مبارزه و پیشگیری از فساد اشاره کرد.
حاشیه‌نشینی در حاشیه رسیدگی پژوهشگران
با توجه به اینکه موضوع حاشیه‌نشینی یکی از چالش‌های اخیر در شهرهای بزرگ محسوب می‌شود و رسیدگی به این موضوع نیز از سوی مقام معظم رهبری تاکید شده بود اما در کلیدواژه‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیگیری و طرح چنین پژوهش‌هایی به چشم نمی‌خورد.
علاوه‌بر این در طول چهار سال اخیر دوره دهم مجلس شورای اسلامی فقط ۱۰ پژوهش و اظهارنظر کارشناسی در زمینه بیکاری مطرح است که البته از منظر آسیب اجتماعی به آن نپرداخته بودند بلکه در قالب مسائل اقتصادی چنین موضوعی مطرح شده بود که می‌توان به طرح «حمایت از شاغلین فقیر و بیکاران»، «بررسی تحولات بازار کار ایران» و «آسیب‌شناسی سیاست‌ها و مقررات بازار کار ایران» اشاره کرد.
غفلت پژوهشگران از آسیب‌های اجتماعی مورد تاکید رهبری
حوزه اجتماعی یکی از حوزه‌های مهم و ملموس در جامعه است و در سال‌های اخیر میزان آسیب‌های اجتماعی در کشور به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش یافته است، طوری که رشد آسیب‌ها و معضلات اجتماعی از سوی مقام معظم رهبری نیز مورد انتقاد قرار گرفته و حتی در دیدارهای مختلفی که در طول سال‌های اخیر با حضور وزرا، روسای سه قوه برگزار شده است، ایشان در جلسه‌ای اعتیاد، حاشیه‌نشینی، نقاط بحرانی شهری، فساد اخلاقی و طلاق را پنج اولویت آسیب‌های اجتماعی اعلام کردند و از مسئولان مربوطه خواستند مصوبات جلسه را پیگیری و نتیجه آن را اعلام کنند و حتی در جلسه دیگری فرمودند نسبت به آسیب‌های اجتماعی غفلت شده است.
برهمین اساس با توجه به اینکه نمایندگان مجلس درک مناسبی از مسائل و آسیب‌های اجتماعی ندارند به نظر می‌رسد جای پژوهش و اظهارنظر کارشناسانه پژوهشگران مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این زمینه خالی است. زیرا اختصاص ۱۴درصد از پژوهش‌های این مرکز به حوزه اجتماعی رقم بسیار ناچیزی است که پاسخگوی نیازهای فعلی کشور نیست. گرچه بسیاری از پژوهش‌های این مرکز درمورد برخی موضوعات اجتماعی ازجمله حجاب و عفاف نیز به صورت محرمانه و سری منتشرشده و قابل‌دسترسی نیست اما به گفته منابع آگاه در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ارائه محرمانه این گزارش‌ها تاثیرات مثبت و مطلوبی در جامعه به همراه داشته است که آثار مثبت آن در کشور به چشم می‌خورد.
۱۹ تیر ۱۳۹۸ منبع : فرهیختگان