تکمیل دیجیتال‌سازی روزنامه «اقدام»
مسئول بخش نشریات کتابخانه مجلس شورای اسلامی از تکمیل دیجتال‌سازی روزنامه اقدام خبر داد.
در سال ۱۲۹۹ خورشیدی، زمانی که فضای سیاسی و اجتماعی ایران پس از جنگ جهانی اول و کودتای ۱۲۹۹ در آستانه تحولات مهمی قرار داشت، روزنامه‌ای با نام اقدام در تهران متولد شد. مالک آن، عباس خلیلی، پدر سیمین بهبهانی، غزل‌سرای معاصربود. خلیلی از نزدیکان سیدضیاءالدین طباطبایی بود که پیشترها هم با سیدضیا در روزنامه رعد همکاری داشت؛ چهره‌ای که بعدها با آثار ادبی و ترجمه‌های ادبی‌اش نیز شناخته شد، اما نقش محوری او در تاریخ مطبوعات ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
روزنامه اقدام از همان آغاز، رویکردی انتقادی و مستقل در پیش گرفت. در دوره‌ای که سانسور شدید، فشارهای سیاسی و بحران‌های اقتصادی، عرصه را بر مطبوعات تنگ کرده بود، خلیلی با زبانی پرشور و گاه تند، مسائل روز را تحلیل می‌کرد و در دفاع از آزادی بیان و حقوق مردم قلم می‌زد. تحلیل‌های سیاسی صریح، و موضع‌گیری‌های شفاف در خصوص استعمار بریتانیا، از ویژگی‌های شاخص این نشریه بود که آن را در میان دیگر مطبوعات آن زمان متمایز می‌کرد.عباس خلیلی، «اقدام» را به تریبونی برای جریان‌های مخالف انگلستان و بازتاب مسائل مهم کشورهای خاورمیانه بدل کرد. این روزنامه هم به نقد حکومت‌ها و رجال سیاسی می‌پرداخت و هم در حوزه ادبیات و هنر مطالب اثرگذاری منتشر می‌کرد، اما وجه قابل تأمل این روزنامه بازتاب اخبار جراید غیر فارسی از جمله رویتر و دیلی‌نیوز بود و همچنین نسبت به بازتاب اخبار فلسطین نیز توجه ویژه‌ای داشت.
نوگرایی و ملی‌گرایی افراطی در سبک نوشتار، توجه به ادبیات نوین فارسی و ترجمه‌هایی از آثار غربی، بخشی از رویکردهای فرهنگی روزنامه بود. این روزنامه سفرنامه‌هایی از پاریس را تحت عنوان «اسرار شب» منتشر می‌کرد و به دنبال اصلاح اندیشه ایرانی و گرایش‌دادن افراد به سمت و سوی سکولاریسم بود. یکی از اقدامات «اقدام» در حوزه تبلیغات نماینده‌های به قول خودش صالح بود که مردم را به رأی دادن به کاندیدا های همسو با خود در مجالس هم دوره خودش از جمله مجلس ششم ترغیب می‌کرد. در طول سال‌های فعالیت، اقدام بارها به دلایل مختلف توقیف شد، اما هر بار با اصرار خلیلی، دوباره با نام‌های مختلف همچون مظفر، ندای آزادی، کانون و آرزو منتشر می‌شد. این پایداری، از عباس خلیلی چهره‌ای مقاوم در تاریخ مطبوعات ایران ساخت. باید توجه داشت که روزنامه اقدام در ابتدا و تا سال ۱۳۰۷مدافع سیدضیا بود اما در سال ۲۳ به جبهه آزادی پیوست وعلیه شوروی در خصوص اخبار کسب امتیاز نفت شمال مقاله منتشر می‌کرد، اما پس از آن با گذشت زمان و تغییرات سیاسی در دهه‌های بعد، اقدام روندی دیگر را پیش گرفت و خود از مخالفان سیدضیاءالدین طباطبایی شد و پس از این مخالفت‌ها دیگر آن نفوذ و دامنه تأثیر اولیه را نداشت، اما میراث آن و نقش خلیلی در شکل‌گیری یک نشریه پرسش‌گر، همچنان در حافظه فرهنگی ایران باقی مانده است.
محمد رحمانی، مسئول مطبوعات و جراید کتابخانه مجلس با اعلام خبر تکمیل دیجتال‌سازی روزنامه اقدام، گفت: طی جریان حمله حزب دموکرات قوام‌السلطنه به چاپخانه، تمام فرم‌های اقدام از بین رفت، اما باعث خوشحالی است که با فعالیت منسجم بخش‌های مختلف کتابخانه مجلس در معاونت‌های اشاعه و معاونت فنی، تمام نسخه‌های موجود روزنامه «اقدام» با کیفیت مناسبی اسکن شد. -علی رضا نیاکان
