“روز جهانی تالاب: نجات تالاب‌ها، نجات آینده ما”
“۲ فوریه، روز جهانی تالاب”
ناهید رشتچی ،دکتری مهندسی محیط زیست ،کنشگر و فعال محیط زیست : تالاب‌ها، گنجینه‌های طبیعی زمین، در حال نابودی هستند. این اکوسیستم‌های حیاتی نه تنها برای طبیعت، بلکه برای بقای انسان‌ها نیز ضروری هستند. با این حال، تالاب‌های ایران و جهان با سرعتی هشداردهنده در حال نابودی هستند. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا دیر است.
“وضعیت تالاب‌های ایران: هشدار قرمز”
تالاب‌های ایران، از هورالعظیم و شادگان تا گاوخونی و ارومیه، در معرض تهدیدهای جدی قرار دارند. خشکسالی‌های پی در پی، برداشت بی‌رویه آب، آلودگی‌های صنعتی و کشاورزی، و مدیریت نادرست منابع آبی، این گنجینه‌های طبیعی را به مرز نابودی کشانده‌اند.
“دریاچه ارومیه”، که روزی بزرگ‌ترین دریاچه خاورمیانه بود، امروز به کمتر از ۱۰ درصد مساحت اصلی خود کاهش یافته است.
“تالاب گاوخونی”، نماد زندگی در قلب ایران، به کویری خشک تبدیل شده است.
“هورالعظیم”، زیستگاه منحصر به فرد پرندگان و گونه‌های آبزی، در اثر خشکسالی و فعالیت‌های انسانی در حال نابودی است.
“تالاب صالحیه” در استان البرز، یکی از تالاب‌های مهم این منطقه، نیز با تهدیدات جدی مواجه است. کاهش ورودی آب، افزایش آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های صنعتی و شهری، و تغییرات اقلیمی، حیات این تالاب را به خطر انداخته‌اند. تالاب صالحی نه تنها نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی منطقه دارد، بلکه به عنوان یک تصفیه‌کننده طبیعی، کیفیت آب و هوا را بهبود می‌بخشد.
این تنها بخشی از فاجعه‌ای است که در حال وقوع است. اگر اقدامی صورت نگیرد، آینده‌ای تاریک در انتظار تالاب‌های ایران خواهد بود.
“نقش تالاب‌ها در اکوسیستم و حیات انسان”
تالاب‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای اکوسیستم‌های طبیعی، نقش حیاتی در حفظ تعادل محیط زیست و تأمین نیازهای انسان‌ها دارند. در اینجا برخی از نقش‌های کلیدی تالاب‌ها آورده شده است:
۱-تنوع زیستی: تالاب‌ها زیستگاه میلیون‌ها گونه جانوری و گیاهی هستند. ۴۰ درصد از گونه‌های جهان در تالاب‌ها زندگی یا زاد و ولد می‌کنند.
۲-تصفیه‌کننده طبیعی: تالاب‌ها آب‌های آلوده را تصفیه کرده و کیفیت آب را بهبود می‌بخشند.
۳-ذخیره‌گاه کربن: تالاب‌ها ۳۰ درصد از کربن زمین را ذخیره می‌کنند و نقش مهمی در کاهش تغییرات اقلیمی دارند.
۴-کنترل سیلاب و خشکسالی: تالاب‌ها آب مازاد سیلاب‌ها را جذب کرده و در دوران خشکسالی، آب ذخیره‌شده را آزاد می‌کنند.
۵-تأمین معیشت: میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، به ویژه جوامع محلی، برای تأمین غذا، آب، و درآمد خود به تالاب‌ها وابسته هستند.
وضعیت فعلی و آینده تالاب‌های ایران
تالاب‌های ایران در وضعیت بحرانی قرار دارند. خشکسالی‌های طولانی‌مدت، کاهش بارندگی‌ها، و مدیریت نادرست منابع آبی، حیات این اکوسیستم‌ها را تهدید می‌کند. “خشک‌شدن تالاب‌ها”: بسیاری از تالاب‌های ایران، مانند گاوخونی و ارومیه، به طور کامل یا بخشی خشک شده‌اند.
“آلودگی”: ورود فاضلاب‌های صنعتی، شهری، و کشاورزی به تالاب‌ها، کیفیت آب و خاک را به شدت کاهش داده است.
“تغییرات اقلیمی”: افزایش دما و کاهش بارندگی‌ها، فشار بیشتری بر تالاب‌ها وارد کرده است.
اگر این روند ادامه یابد، آینده تالاب‌های ایران بسیار تاریک خواهد بود. نابودی تالاب‌ها نه تنها به معنای از دست دادن تنوع زیستی است، بلکه تأثیرات منفی گسترده‌ای بر زندگی انسان‌ها خواهد داشت، از جمله کمبود آب، افزایش سیلاب‌ها، و کاهش کیفیت هوا و خاک.
“چه باید کرد؟”
نجات تالاب‌ها نیازمند عزم ملی و بین‌المللی است. در اینجا چند راهکار کلیدی برای حفاظت از تالاب‌های ایران پیشنهاد می‌شود:
۱-مدیریت پایدار منابع آبی: کاهش برداشت بی‌رویه آب و تخصیص حق‌آبه تالاب‌ها.
“مقابله با آلودگی”: کنترل آلاینده‌های صنعتی و کشاورزی که به تالاب‌ها وارد می‌شوند.
۳-احیای تالاب‌های خشک‌شده: اجرای پروژه‌های احیای تالاب‌ها با استفاده از روش‌های علمی و پایدار.
۴-افزایش آگاهی عمومی: آموزش و اطلاع‌رسانی درباره اهمیت تالاب‌ها و نقش آنها در زندگی انسان‌ها.
۵-همکاری بین‌المللی: استفاده از تجربیات و منابع بین‌المللی برای حفاظت و احیای تالاب‌ها.
“پیام ما به مناسبت روز جهانی تالاب “
تالاب‌ها تنها یک بخش از طبیعت نیستند؛ آنها قلب تپنده زمین و کلید بقای ما هستند. اگر امروز برای نجات تالاب‌ها اقدام نکنیم، فردا شاهد نابودی زندگی میلیون‌ها انسان و گونه‌های جانوری خواهیم بود.
“بیایید دست به دست هم دهیم و تالاب‌های ایران، از ارومیه و گاوخونی تا صالحیه و هورالعظیم، را نجات دهیم. آینده ما به این گام بستگی دارد.”
