اعظم طالقانی برای حقوق زن مبارزه کرد
درست ۳ سال پیش بود که با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ جدال بر سر تعریف «رجل سیاسی» داغ شد. در آن روز‌ها سخنگوی شورای نگهبان از احتمال کاندیداتوری زنان سخن گفته بود. عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوالی درباره ریاست جمهوری خانم‌ها گفته بود: «دقیقاً مسئله ممنوعیت‌های قانونی نیست و پای مسائل فرهنگی در میان است.
شاید در دوره‌ای ریاست جمهوری خانم‌ها هم اتفاق بیفتد. کما اینکه در هیچ دوره‌ای وزیر زن نداشتیم، اما در دولت آقای احمدی‌نژاد یک وزیر زن هم منصوب شد. بنابراین، منع قانونی وجود ندارد و شاید در دوره‌های آتی رئیس جمهور زن هم داشته باشیم.».
اما پس از بررسی کاندیدا‌ها توسط شورای نگهبان مشخص شد، این وعده محقق شدنی نیست و یک بار دیگر انتخابات ریاست جمهوری بدون حضور زنان کاندیدا برگزار شد. یکی از مباحث مرتبط با عدم حضور زنان در انتخابات ریاست جمهوری، اختلاف بر سر کلمه رجل سیاسی است. آیت الله بهشتی به جای کلمه «رجل» از کلمه «رجال» استفاده می‌کرد که در عربی به معنی بزرگان و نخبگان است و هم شامل زن می‌شود و هم مرد. این کلمه در قرآن نیز به کار رفته است و فقط به معنی مردان نیست. با این وجود در نهایت از این کلمه در ادبیات سیاسی کشور به عنوان تاییدی برای لزوم مرد بودن کاندیدا‌ها استفاده می‌شود.
فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در این باره می‌گوید: «در مجلس خبرگان قانون اساسی عده‌ای از آقایانی که براساس فقه سنتی فکر می‌کردند، گفتند همان‌گونه که زن نمی‌تواند قاضی و مرجع تقلید شود، پس رئیس‌جمهور هم نمی‌تواند بشود. شورای نگهبان، براساس عرف و جو امروز به مسائل نگاه نمی‌کند و می‌خواهند براساس نگاه‌های سنتی که در میان فقهای ما وجود داشته جامعه را اداره کنند که واقعا شدنی نیست. جامعه امروز در ظرف زمانه خود قرار گرفته و مسائل خاص خودش را دارد.
نمی‌توان براساس فقه موجودی که در کتاب‌های ما وجود دارد و به فقه سنتی معروف است، درباره جامعه و به‌ویژه درمورد حق زنان تصمیم گرفت و باید درباره آنان تجدیدنظر شود». این نکته را می‌توان اولین دلیل برای عدم احتمال حضور جمیله علم الهدی بین کاندیداهای منتخب برای عنوان ریاست جمهوری در نظر گرفت.
اعظم طالقانی برای حقوق زن مبارزه کرد
اعظم طالقانی، روزنامه‌نگار، سیاست‌مدار و کنشگر حقوق زنان ایرانی و فرزند آیت الله محمود طالقانی یکی از نخستین زنان سیاستمداری بود که تلاش کرد به عنوان یک زن در مسند ریاست جمهوری قرار گیرد. او که در دوره نخست مجلس شورای اسلامی، به عنوان نماینده تهران در مجلس حضور داشت، به عنوان فمینیست اسلامی و از کنشگران ملی-مذهبی شناخته می‌شد. او از سال ۱۳۶۳ تا هنگام درگذشت در سال ۱۳۹۸ دبیر کلی جامعه زنان انقلاب اسلامی را برعهده داشت.
«برای آزمایش قانون اساسی؛ هیچ دلیلی وجود ندارد که یک زن نتواند نامزد انتخابات شود.»
با این کارنامه پربار، اعظم طالقانی بار‌ها و بار‌ها برای حضور در رقابت‌های ریاست جمهوری ثبت نام کرد. طالقانی نخستین زنی است که خود را نامزد ریاست جمهوری در ایران کرد. او با وجود بیماری، در سال ۱۳۷۶ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ایران شد. طالقانی در توضیح این که چرا بار‌ها نامزد ریاست جمهوری شد گفته است: «برای آزمایش قانون اساسی؛ هیچ دلیلی وجود ندارد که یک زن نتواند نامزد انتخابات شود.»
اعظم طالقانی باور داشت تعبیر رجال در اصل ۱۱۵ قانون اساسی معادل جنس مرد نیست و برابر با اصل ۱۱۵ قانون اساسی ایران، نامزد‌های ریاست جمهوری باید جزو «رجال» دینی و سیاسی باشند، اما شورای نگهبان با تفسیر اصل ۱۱۵ نامزدی او را رد کرد. او در سال ۱۳۸۸ نیز اعلام نامزدی کرد و گفت: «مهمترین چالش پیش رو در قانون انتخابات بحث رجل است، که متأسفانه با تفسیرهای ناصواب، مانع از حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی کلان کشور شده‌است. به همین دلیل برای شکستن چنین تابویی، در عرصه انتخابات حضور خواهم یافت.» طالقانی در سال ۱۳۹۶ نیز خود را نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری کرد. وی در زمان ورود به ستاد انتخابات کل کشور گفت: «آمده‌ام تا تکلیف رجل سیاسی را مشخص کنم.»
پس از آن که خانم طالقانی در سال ۱۳۹۸ بدون رسیدن به هدف دیرینه خود از دنیا رفت و سخنان کدخدازاده درخصوص حضور زنان به عنوان رئیس جمهور پربازدید شد، سید محمدعلی ابطحی عضو مجمع روحانیون مبارز در توئیتی خطاب به سخنگوی شورای نگهبان نوشت: «آقای کدخدایی خودش هم می‌داند این شورای نگهبان به یک خانم اجازه کاندیدایی ریاست جمهوری را نمی‌دهد. گول زدن مثل خیلی کار‌های دیگر در شأن شورای نگهبان نیست. خدا رحمت کند خانم اعظم طالقانی را، همه دوره‌ها کاندیدا می‌شد و تحصن هم می‌کرد و یکبار تأیید نشد.»
خلاصه زندگی اغظم طالقانی
اعظم طالقانی از فعالان ملی – مذهبی ایران، نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی ایران بود و دبیرکل جامعه زنان انقلاب اسلامی بود.
دختر آیت‌الله طالقانی سال ۱۳۲۲ در تهران چشم به جهان گشود و در نوجوانی با مرتضی اقتصاد ازدواج کرد و با داشتن دو فرزند، در ۱۷ سالگی یک دوره مدیریت گذراند و به تدریس و مدیریت مدرسه پرداخت. سپس همراه با دو خواهرش یک مدرسه راهنمایی تاسیس کردند. طالقانی در دهه پنجاه چندین سال زندانی سیاسی حکومت پهلوی در زندان های اوین و قصر بود. پس از آن وارد دانشگاه شد و در رشته ادبیات فارسی تحصیل کرد .
پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز جامعه زنان مسلمان را به خواست پدرش و با هدف آموزش زنان و حل مشکلات آنها تاسیس کرد. سپس نماینده مجلس اول شورای اسلامی شد و پس از آن دوباره به تدریس پرداخت و همچنین امتیاز انتشار مجله اصلاح طلب «پیام هاجر» را گرفت. این نشریه توقیف شده، به حقوق زنان در ایران اختصاص داشت .
طالقانی نخستین زنی است که خود را نامزد ریاست جمهوری در ایران کرد او به رغم بیماری‌اش، در سال ۱۳۷۶ نامزد انتخابات ریاست جمهوری ایران شده بود. به گفته خودش «برای آزمایش قانون اساسی؛ هیچ دلیلی وجود ندارد که یک زن نتواند نامزد انتخابات شود.» او معتقد بود تعبیر رجال در اصل ۱۱۵ قانون اساسی معادل جنس مرد نیست و تعدادی از متخصصین و علمای مذهبی ایران نیز با وی هم‌نظر بودند. (مطابق اصل ۱۱۵ قانون اساسی ایران، کاندیداهای ریاست جمهوری باید جزو «رجال» دینی و سیاسی باشند.) اما شورای نگهبان کاندیداتوری او را رد کرد. او در سال ۱۳۸۸ نیز اعلام کاندیداتوری کرد و گفت «مهمترین چالش پیش رو در قانون انتخابات بحث رجال است که متاسفانه با تفسیرهای ناصواب مانع از حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی کلان کشور شده است به همین دلیل برای شکستن چنین تابویی در عرصه انتخابات حضور خواهم یافت.»
وی در جریان انتخابات ۱۳۸۸ به طرفداری از میرحسین موسوی پرداخت. چون از مخالفان سر سخت سیاست‌های محمود احمدی نژاد بود.
سرانجام پس از یک عمر مجاهدت و تلاش برای بهبود جایگاه زنان، شامگاه چهارشنبه هشت آبان ماه ۹۸ از دنیا رفت و در کنار پدرش آرام گرفت.
