حذف صفرها از پول ملی یک سرگرمی جدید

به اعتقاد برخی کارشناسان، هدف دولت روحانی از طرح چندباره تغییر واحد پول ملی، سرگرم کردن افکار عمومی در میانه مشکلات شدید اقتصادی است.

به گزارش پایگاه خبری موج نو نیوز به نقل ازرسالت : روز چهارشنبه هیات دولت لایحه حذف ۴ صفر از واحد پول کشور را تصویب کرد. این برای چندمین بار است که در دولت حسن روحانی موضوع حذف چند صفر از واحد پول کشور یا تغییر نام آن از ریال به تومان مطرح می‌شود.

به اعتقاد برخی کارشناسان، هدف دولت روحانی از طرح چندباره تغییر واحد پول ملی، سرگرم کردن افکار عمومی در میانه مشکلات شدید اقتصادی است، زیرا این موضوع برای مردم جذابیت دارد هرچند هیچ تأثیر مثبتی بر اقتصاد کشور و معیشت مردم نخواهد گذاشت. درواقع به نظر می‌رسد دولت به جای گام برداشتن برای اصلاحات اساسی اقتصادی همچون اخذ مالیات از دلالان بازارهای مسکن و ارز و خودرو، به طرح‌های نمایشی روی آورده است.

حذف صفرها پیشنهادی است که سال‌های زیادی مطرح‌شده اما تاکنون به تصویب هیچ دولتی نرسیده بود؛ برای بررسی این تصمیم با صاحب‌نظران این عرصه به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

حذف صفر از پول ملی کار خطرناکی است
مخالفان این تصمیم معتقدند حذف صفر از پول ملی منجر به ایجاد تورم می‌شود و اگر بسترهای لازم فراهم نباشد تصمیم درستی نیست. علاء‌الدین میرمحمدصادقی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی تهران و رئیس هیئت‌امنای سازمان اقتصاد اسلامی درمورد حذف چهار صفر از پول‌ملی می‌گوید:‌ «دولت حذف چهارصفر پول ملی را پیشنهاد کرده اما این لایحه باید به مجلس برود، این تصمیم بسیار کار خطرناکی است و باعث ایجاد تورم می‌شود و باید مطالعه بیشتری در این مورد صورت گیرد، این یعنی هزار تومان می‌شود یك تومان و این تصمیم خوبی نیست.»
او تأکید می‌کند: «این اتفاق نیاز به مطالعه دقیق و پخته دارد و اثر اقتصادی بسیار زیادی خواهد داشت، بنابراین اگر زمینه‌های آن فراهم نباشد خطرناک است و باید جوانب امر کامل دیده شود.»

حذف صفر از پول ملی کار باطلی است
حذف صفر از پول ملی کشور به‌زعم عده‌ای از کارشناسان اقتصادی نتیجه مثبتی ندارد، بلکه بیشتر منجر به افزایش هزینه برای جایگزینی اسکناس‌ها می‌شود. حذف صفر شاید به‌تنهایی نتواند به بهبود اقتصاد کمک کند و نباید انتظار بیهوده‌ای از آن داشت.
حسین صمصامی سرپرست اسبق وزارت اقتصاد و امور دارایی نیز دراین‌باره ضمن اشاره به حذف چهار صفر از پول ملی میگوید:‌ «با حذف صفر هیچ اتفاقی در اقتصاد کشور رخ نمی‌دهد زیرا این کار فقط امری حسابداری محسوب می‌شود. ضمن اینکه برای جایگزینی اسکناس‌های موجود با اسکناس‌های جدید، هزینه زیادی صرف می‌شود که به جامعه تحمیل خواهد شد.»

او حذف صفر از پول ملی را کار باطلی می‌داند و تأکید می‌کند: «با توجه به وجود ابزارهای الکترونیکی پرداخت و کارت‌های اعتباری این کار هیچ کمکی به اقتصاد نمی‌کند. اگر هیئت دولت وقت خود را به‌جای صرف در مسائل پوچ این‌چنینی به مهار تورم، کاهش نرخ ارز و افزایش ارزش پول ملی، کاهش قیمت مسکن، توزیع متعادل درآمد و اصلاح سیستم بانکی که باعث ایجاد شکاف طبقاتی و تورم در جامعه شده، اختصاص می‌داد امروز وضعیت کشور به‌مراتب بهتر از وضعیت فعلی بود.»

صمصامی می‌افزاید: «دولت از اولویت‌های اقتصاد کشور آگاه نیست. حذف چهار صفر از پول ملی به تقویت پول ملی منجر نمی‌شود بلکه افزایش ارزش پول ملی به ساختار و تولید اقتصاد و اشتغال مربوط می‌شود. وقتی رشد اقتصادی در سال منفی پنج درصد،
سرمایه‌گذاری منفی و رشد نقدینگی به ۲۱ درصد رسیده باشد، چگونه می‌توان پول ملی را تقویت کرد!»

حذف صفرها از پول ملی نقدینگی را کنترل نمی‌کند
محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس شورای اسلامی نیز دراین‌باره بیان می‌کند: «بانک مرکزی لایحه‌ای تقدیم هیئت‌وزیران کرده بود و با توجه به میزان حجم نقدینگی، شرایط تبادل منابع مالی به‌خصوص پول در رونق اقتصادی ودادوستدهای رایج در کشور که بیشتر بر اساس تومان اتفاق می‌افتاد، موضوع حذف چهار صفر از پول ملی موردبررسی قرار گرفت.»
او با اشاره به جنبه و تأثیر روانی این تصمیم، می‌گوید: «این مصوبه نقاط قوت و ضعفی دارد و یکی از نقاط قوت درمورد بار روانی برای نقل‌وانتقال پول است، مردم در صحبت‌ها و معاملات تجاری محاوره‌ای بیشتر از واژه تومان استفاده می‌کنند اما در نوشتار اعداد و ارقام صورت‌های مالی از ریال استفاده می‌شود و همین موضوع باعث ایجاد مشکلاتی شده بود.»

حسینی می‌افزاید: «همچنین برای نقل‌وانتقال پول، فضای الکترونیکی حاکم است که نیازی به اسکناس رایج نیست، بیش از ۸۵ درصد نقل‌وانتقالات مالی در داخل کشور به وسیله سیستم‌های الکترونیکی انجام می‌شود.»
عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه با بیان این‌که با حذف صفر از پول نیاز به چاپ مجدد اسکناس و سکه هستیم، ابراز می‌کند: «اگر بخواهیم چهار صفر را در پول ملی حذف کنیم کل اسکناس و سکه‌های رایج در کشور باید از دور خارج شوند و اسکناس جدیدی را جایگزین کنیم، موضوع امحا کردن این‌ها و چاپ جدید با توجه به شرایط موجود هزینه‌های قابل ملاحظه‌ای‌ دارد اما با توجه به این‌که امروز بسیاری از تغییرات و نقل‌وانتقالات پول نیاز به اسکناس ندارد این عدد نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته و همین امر باعث اقتصادی‌تر شدن فعالیت‌هاست.»حسینی این تصمیم را در کاهش تورم و نقدینگی مؤثر نمی‌داند و تأکید می‌کند: «اما این‌که آیا در کاهش تورم، میزان نقدینگی مؤثر است درست نیست و آثار این‌چنینی ندارد، اگر فکرکنیم چهار صفر را از پول ملی حذف کنیم می‌توانیم با این حرکت شاهد کاهش تورم باشیم یا رونقی در اقتصاد ایجاد کنیم محقق نخواهدشد اما این موضوع فقط ازلحاظ روانی کمک به‌سزایی در تبادل پولی بین خریدار و فروشنده مؤثر است.»

حذف صفرها باعث چرخش نقدینگی و کاهش میزان چاپ پول و تورم است
غلامرضا کاتب، رئیس کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس نیز درمورد حذف چهار صفر از پول درپاسخ به این‌که آیا مجلس با این مصوبه موافقت می‌کند یا خیر،می‌گوید:«نمی‌دانم برای اجرای این مصوبه از نظر قانونی نیاز به مجوز مجلس است یا اجرای آن در اختیارات دولت است، چراکه تابه‌حال چنین موردی را در کشور نداشتیم.»
او با اشاره به تبعات منفی و مثبت این اقدام، می‌افزاید:«از تبعات منفی حذف صفر پول ملی این است که ارزش پول ملی به شدت کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه منجر به تورم و درنهایت مجبور به پذیرش حذف این صفرها شده‌ایم. از اثرات مثبت این اقدام چرخش نقدینگی و کاهش میزان چاپ پول و تورم است، تجربه ترکیه در این مورد مثبت است اما به این بستگی دارد که بعدازاین چقدر بتوانیم تورم را کنترل و ارزش پول ملی را حفظ کنیم.»

حذف چهار صفر از پول ملی، ارزش پول را افزایش نمی‌دهد
سید یاسر جبرائیلی، کارشناس مسائل اقتصادی اما حذف صفر از پول ملی را اولویت نمی‌داند و معتقداست حذف چهار صفر از پول ملی، نه ارزش پول ایران را افزایش خواهد داد و نه باعث کاهش تورم خواهد شد.
جبرائیلی دراین‌باره می‌گوید: «ارزش پول یک کشور به قدرت تولیدی آن بستگی دارد نه به عددی که روی کاغذهای اسکانس آن نوشته می‌شود. تنها اثر چنین اقدامی، همان است که آقای همتی رئیس‌کل بانک مرکزی گفته‌اند: «حذف چهار صفر به این معنا است که به‌جای ۱۰ هزار تومان گفته شود ۱۰ تومان.»

او با اشاره به این‌که تاکنون مراجع رسمی برآوردی درمورد هزینه‌های این اقدام انجام نداده‌اند، می‌افزاید: «اما آنچه همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی نگفته‌، هزینه‌های این «گفتن» است. تاکنون برآوردی درباره هزینه‌های حذف چهار صفر از پول ملی ایران توسط مراجع رسمی ارائه نشده و امیدواریم دولت محترم اگر قصد دارد این حرکت تزئینی را روی واحد پول ملی انجام دهد، در اسرع وقت برآورد هزینه‌های این طرح را نیز ارائه کند.»

این پژوهشگر اقتصادی با بیان هزینه‌های حذف صفرپول ملی ادامه می‌دهد: «بهتر است نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، در بررسی لایحه تقدیمی دولت، برآورد هزینه‌های این طرح را از دولت بخواهند. این هزینه‌ها عبارت است از چاپ اسکناس و ضرب سکه‌های جدید، تغییرات نرم‌افزاری در کلیه سیستم‌های بانکی و حسابداری که هم دولت و هم هر فعال بخش خصوصی که سیستم مالی دارد، این هزینه را خواهد پرداخت.»
جبرائیلی با بیان این‌که پرسش اینجاست آیا پرداخت چنین هزینه‌ای در شرایط کنونی اقتصادی اولویت دارد؟ خاطرنشان می‌شود: «یکی از وظایف اصلی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، تعیین اولویت برای تخصیص منابع کشور است. این ستاد تاکنون نیز درباره اولویت داشتن چنین طرحی در سبد هزینه‌های ملی اظهارنظر نکرده است؛ هرچند پاسخ این مسئله چندان پیچیده نیست.»

اجرای تغییر اسمی پول ملی در ۵۰ کشور
او با اشاره به نقش صندوق بین‌المللی پول در ۵۰ کشوری که این طرح را اجرا کردند، می‌گوید: «تغییر اسمی پول ملی یا Redenomination تاکنون در حدود ۵۰ کشور اجرا شده که رد پای صندوق بین‌المللی پول در بیشتر این طرح‌ها به چشم می‌خورد. این صندوق با شعارهایی نظیر «آسان شدن زندگی» این طرح را تجویز و حمایت می‌کند، اما برای کشوری که اولویت‌های اساسی دارد، شعار «آسان شدن زندگی» از طریق آسان‌سازی حساب‌وکتاب کاملاً بی‌معنی است.»

جبرائیلی درپایان معتقداست تغییر اسمی پول ملی یا همان حذف صفر، برای زمانی است که اقتصاد از تلاطم‌ها عبور کرده و به ثبات رسیده است و دولت برای احیای پرستیژ پول ملی که در دوره تلاطم آسیب‌دیده، چنین هزینه‌ای را انجام می‌دهد. هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که نیاز امروز اقتصاد ایران پرستیژ یا آسان‌سازی حساب‌وکتاب باشد.لازم به ذکر است که از سال ۱۹۶۰ تاکنون، در ۷۱ مورد دولت‌های درحال‌توسعه، مجبور به حذف چندین صفر از پول ملی خود شده‌اند.

گمانه‌زنی برای حذف صفر از پول ملی
حذف صفر از پول ملی یکی از انواع اصلاحاتی است که دولت‌ها برای رفع اثرات منفی تورم بر ارزش پول ملی به کار می‌بندند. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف صفر از پول ملی هیچ تأثیری بر شاخص‌های اقتصادی که مهم‌ترین آن در ایران کاهش تورم است، نخواهد داشت و تغییری در عرضه و تقاضا ایجاد نمی‌کند بلکه بیشتر دارای اثرات روانی است. در این میان اقتصاددانان نظرهای متفاوتی در خصوص حذف چهار صفر از پول ملی دارند و برخی این سیاست را كارا و برخی این سیاست را ناكارآمد می‌دانند. هرچند زمان زیادی است در عمل صفرهای پول ملی حذف‌شده و مردم دیگر از آن استفاده نمی‌کنند و این حذف لفظی هم تأثیری بر کاهش تورم و قیمت‌ بازارها نداشته است.