تغییرات جدید در قانون مهریه و تأثیر آن بر حقوق شهروندی زنان

علی دلیری زنجانی : مهریه، به‌عنوان یک تعهد قانونی و مالی در ازدواج‌های ایرانی، همواره محل بحث و چالش‌های اجتماعی بوده است. این موضوع در برخی موارد باعث بروز مشکلات قضائی و اقتصادی برای زوجین، به‌ویژه مردان، شده است. اما در سال‌های اخیر، با تغییرات اقتصادی و افزایش قابل توجه نرخ سکه، ضرورت بازنگری در این مقوله بیشتر احساس شد. اخیراً، طرح کاهش سقف مهریه به ۱۴ سکه در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است که بحث‌های گسترده‌ای را در محافل حقوقی و اجتماعی به همراه داشته است.

این گزارش به بررسی ابعاد حقوقی و اجتماعی این تغییرات در قانون مهریه، تاثیرات آن بر حقوق شهروندی زنان، و پیامدهای احتمالی آن در جامعه می‌پردازد.

محتوای تغییرات جدید قانون مهریه

طبق اصلاحیه جدید مطرح‌شده در مجلس، سقف مهریه که پیش از این تا ۱۱۰ سکه قابل مطالبه بود، به ۱۴ سکه کاهش یافته است. در صورتی که این تغییرات به تصویب نهایی برسد، زوجه فقط می‌تواند این مقدار مهریه را مطالبه کند و برای دریافت بیشتر از آن، باید توانایی مالی زوج را اثبات کند.

این تغییرات در تلاش برای کاهش مشکلاتی است که ناشی از عدم توانایی مردان در پرداخت مهریه‌های سنگین ایجاد شده است. با توجه به مشکلات اقتصادی و افزایش قیمت سکه، این طرح می‌تواند به کاهش پرونده‌های قضائی و همچنین کاهش فشار بر خانواده‌ها کمک کند.

بررسی آثار حقوقی و اجتماعی این تغییرات

۱. تأثیر بر حقوق زنان:
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این تغییرات، تأثیر آن بر حقوق زنان است. مهریه به‌عنوان یک حق مالی برای زنان در نظر گرفته می‌شود که در برخی موارد می‌تواند از آن‌ها در برابر مشکلات اقتصادی و حتی در مواقعی که حقوقشان تضییع می‌شود، محافظت کند. کاهش سقف مهریه می‌تواند منجر به کاهش قدرت چانه‌زنی زنان در ازدواج شود، چراکه ممکن است دیگر نتوانند به‌عنوان ابزار امنیت مالی از آن استفاده کنند.

۲. کاهش مشکلات قضائی:
موافقت‌کنندگان این طرح معتقدند که این تغییر می‌تواند به کاهش تعداد پرونده‌های قضائی مربوط به مهریه کمک کند. تا پیش از این، بسیاری از مردان به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه‌های سنگین در زندان‌ها یا زندانی شدن قرار می‌گرفتند. در حال حاضر، کاهش سقف مهریه می‌تواند مانع از این مشکلات شود و از ایجاد کشمکش‌های حقوقی جلوگیری کند.

۳. تأثیر بر روابط اجتماعی:
این تغییرات ممکن است در درازمدت، تأثیرات اجتماعی گسترده‌ای داشته باشد. در کوتاه‌مدت، ممکن است برخی از مردان به دلیل کمبود حمایت‌های مالی از سوی خانواده‌های خود یا جامعه، تصمیم بگیرند که مهریه را به طور کامل نپردازند. اما در بلندمدت، این تغییرات ممکن است فرهنگ تعیین مهریه‌های بالا را تغییر دهد و زوج‌ها را به‌سمت موافقت‌های واقعی‌تر و منصفانه‌تر در هنگام تعیین شروط ازدواج سوق دهد.

پیامدهای احتمالی اجرای قانون جدید

۱. کاهش فشار بر مردان و سیستم قضائی:
یکی از بزرگترین مزایای این تغییر، کاهش فشار بر مردان است. بسیاری از مردان به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه‌های سنگین، به زندان افتاده‌اند. با کاهش سقف مهریه، احتمال کاهش این مشکلات و کاهش بار سیستم قضائی وجود دارد.

۲. احتمال افزایش دعاوی حقوقی برای اثبات توانایی مالی:
یکی از چالش‌های این تغییر این است که ممکن است زنان مجبور به اثبات توانایی مالی زوج برای دریافت بیشتر از ۱۴ سکه مهریه شوند. این موضوع می‌تواند به دعاوی حقوقی پیچیده و مشکلات تازه‌ای منجر شود.

۳. افزایش درخواست‌های اعسار و پرداخت اقساط:
در صورتی که زوج نتواند مهریه را یکجا پرداخت کند، می‌تواند درخواست اعسار (ناتوانی مالی) بدهد و مهریه به صورت اقساطی پرداخت شود. این امر می‌تواند موجب پیچیده‌تر شدن روند دریافت مهریه شود و فشار مالی بیشتری به زوجین وارد کند.

با توجه به تغییرات پیشنهادی در قانون مهریه، این اصلاحات می‌تواند تاثیرات مثبت و منفی بر جامعه داشته باشد. کاهش سقف مهریه می‌تواند به کاهش مشکلات مالی و قضائی کمک کند، اما باید توجه داشت که این تغییرات نباید به تضعیف حقوق زنان منجر شود.
یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها برای حل مشکلات موجود، علاوه بر اصلاحات قانونی، آگاهی بیشتر از حقوق افراد در زمینه‌های مختلف، به‌ویژه در ازدواج‌ها، و توسعه حمایت‌های اقتصادی از زنان است.

در نهایت، برای رسیدن به جامعه‌ای عادلانه‌تر و منصفانه‌تر، اصلاحات قانونی باید در کنار تقویت حمایت‌های اجتماعی و حقوقی صورت گیرد تا هم حقوق زنان حفظ شود و هم مشکلات اجتماعی و قضائی کاهش یابد.

»»مقالات بارگزاری شده فقط نظر کارشناس می باشد««